ملخص الجهاز:
"امیر مومنان علی(ع)پس از جنگ جمل و فتح بصره از همین مردم کوفه که دشمن را مغلوب کردند،بدینگونه تشکر میکند: "و جزاکم الله من اهل مصر عن اهل بیت نبیکم احسن ما یجزی العاملین بطاعته و الشاکرین لنعمته،فقد سمعتم و اطعتم،و دعیتم فاجبتم"1 (1)-نهج البلاغه قسمت نامهها نامه شماره 2-کتاب النصره ص 215 خداوند به شما اهل این شهر از ناحیه اهل بیت پیامبرتان جزا و پاداش دهد بهترین پاداشی که به عاملان و مطیعان خود و سپاسگزاران نعمتهایش عطا میکند،چرا که شنیدید و اطاعت کردید،دعوت شدید و اجابت نمودید.
خاصیت این مردم اینچنین است که زود تحت تاثیر قرار میگیرند و زود عوض میشوند،امام(ع)به روحیه این مردم کاملا آشنا بود و لذا با بیانات آتشین خود،مردم انقلابی کوفه را چنان تکان داد که همان مردمی که نسبت به دستورات امام بیتفاوت شده بودند چنان تحت تاثیر سخنان آتشین امام قرار میگیرند بار دیگر مثل روزهای اول،دعوت امام(ع)را برای سرکوبی شامیان لبیک میگویند.
اهل عراق هیچوقت شدت اجتماعشان به دور علی(ع)مانند ماه آخر که به شهادت رسید،نبود،در این اجتماع،صد هزار شمشیرزن دور او را گرفته بودند و مقدمه لشگر را به طرف شام حرکت داد،اما دیگر دیر شده بود و در همان وقت خود میفرمود:"اینک که ماه آخر عمر من است یعنی دیگرچه فائده؟ابن ملجم لعین او را ضربت زد و آن جمعیت انبوه مانند گله گوسفند،چوپان خود را از دست داد7 تولد خطرناکترین حزب در کوفه (6)-خطبه شماره 99 به ترتیب ابن ابی الحدید ج 7/84 و نهج البلاغه فیض الاسلام ص 286 (7)-شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 7/4-93 بالاخره،کوفه با اصول طبقاتی،حزبی و قبیلگی منظره مختلفی نشان میداد مثل کوه آتشفشان بود که از آن دود و دمه به رنگهای گوناگون در جو فضا متصاعد میشد."