ملخص الجهاز:
"در پهنه رستنیها ماه اثری ژرف و سزاوار دارد در یشتها آمده که گیاهان به سبب گرمای ماه میرویند پس پیوند میان ماه و رستنیها چنان استوار و پایدار است که شمار بسیاری از خدایان باروری هم زمان خدای قمری نیز هستند،دیونیزس همزمان خدای ماه و خدای رستنیهاست در اسطورههای ازیرس مناسبات بسیار با ماه،آبها،رستنیها و برزیگری بر گرد آن گرد آمده،این پیوندی که میان این سه است در ویژگی سپندی برخی نوشابههای ایزدی تبار چون هومهی ایرانی و سومهی هندی نیز نمایان است مرگ در ماه بیانگر نوشدن دوباره و نه پایان راه است،ماه نخستین مرده است،مرده از گونهای دیگر زندگی میگیرد این اندیشهی دیرینه که جایگاه مردگان و انسانهای بیمرگ در ماه است در فرهنگها و باورهای کهن بسیار سرزمینها دیده و شنیده شده است،ماه نگهبان و یاریگر آبها،باران،باروری و فراوانی در سراسر پهنهی گیتیست.
زردی عصارهی این گیاه به پرتو خورشید و روانی آن به فرو آمدن باران شبیه است،او با شماری از پدیدههای طبیعی در پیوند است و افزون بر اینها چون هوم در دنیای گیاهان است و بن مایهی آفرینش و قربانی برای باروری است مردمان باورمند بودهاند که«او توان باروری و آبستنی و توانایی سرشتی و نیروی جسمانی ارزانی میدارد،زنان به درگاهش پناه میبردند تا او که بخشایندهی نیرو و زور است پسرانی نامبردار و نیکوکار بدانها دهد، پهلوانان نامی و نامآوری چون فریدون و گرشاسب از آنگونهاند،این پهلوانان که پدرانشان از نخستین گردآورندگان نوشابهی هوم بودهاند نیز اینگونهاند،آن چهار مردی که نخستین بار شیرهی هوم را گرفتند از موهبت فرزندی نیکنام و نیکنهاد برخوردار شدند."