خلاصة:
در دوران حکومت رضا خان که تقریبا بیست سال بود،پایههایی در الگوی مصرف گذاشته شد که بازتاب آن تاکنون که سالها از پیروزی انقلاب اسلامی میگذرد،محسوس است.اقداماتی مانند تغییر در فرهنگ اصیل ایران اسلامی و سوق دادن فضا فضای فرهنگی جامعه به فرهنگ مبتذل غرب،تمرکز قدرتی دست نشانده و دخالت همه جانبه دولت در تمام بخشهای کشور که لازمه آن هدر رفتن و ارت منابع و عدم استفاده بهینه از آن میباشد،آثار بدی به جا گذاشت که ورود بیرویه کالاهای غربی،نابرابری شدید در تراز پرداخت و رشد نامتناسب شهرها و از بین رفتن بخش روستایی از جمله آنهاست.
Under Reza Khan, a period of almost twenty years, a culture of consumerism was founded, the effects of which are felt even now, years after the victory of Islamic Revolution. Some measure were taken such as changing the Iranian's genuine Islamic culture and driving the cultural atmosphere of the society towards pedestrian culture of the West, centralization of power in the hands of a puppet government and the State's all-out interference in all sections of society – which led to the waste and pillage of resources and no optimal usage of them – all had unwelcome effects, some of which are as follows: anomalous import of western products, severe inequality in payment balance, lopsided growth of cities, and destruction of rural areas.
ملخص الجهاز:
صدر الاشراف که از سال 2131 تا 5131 وزیر عدلیه بود در خاطرات خود در خصوص این عقیده رضا شاه و کسانی که راهنمای او در این جهت بودند،میگوید: پهلوی با تشویق و راهنمایی چند نفر که از ابتدا طلوع او به او نزدیک شده بودند،در درجه اول تیمورتاش و داور و در درجه دوم نصرت الدوله،پسر فرمانفرما و اشخاص دیگر،معتقد شده بود که باید وضع ظاهر را از لباس و سایر امور تطبیق با اوضاع غربی یعنی اروپایی نمود و اساسا عشق به تغییر همه چیز حتی اسامی شهرها و لغات متداوله داشت و میخواست در همه چیز اوضاع نوینی به وجود بیاورد.
در گفتههای الول ساتن نکاتی وجود دارد که این ادعا را ثابت میکند؛نکاتی مبنی بر اینکه دولت رضا شاه سعی داشت تا حس میهنپرستی را تا جایی که ممکن است تقویت کند و در این میان به تضعیف و حتی نابودی انگارههای دینی و مذهبی بپردازد.
(کاتوزیان،3731:551) رضا شاه برای اینکه بتواند تحولات دلخواه خود را در تهران به وجود آورد این شهر را بر اساس الگوی برگرفته از تمدن اروپایی تغییر دهد،یک فرد نظامی را به سمت شهردار تهران منصوب کرد تا با قدرت نظامی،منویات استعمارپسند،مو به مو اجرا شود.
(فوران،7731:463) در شرایطی که تا این میزان نسبت به روستاییان اجحاف شود و در مقابل،زندگی مصرفی شهری مورد حمایت قرار گیرد و تنها برای آبادی برخی شهرهای مرکزی به ویژه تهران تلاش شود،انهدام بخش روستایی،امری مسلم و اجتنابناپذیر خواهد بود و مردم روستایی نیز به زندگی مصرفی شهری رو خواهند آورد و به همان میزان مایحتاج کشاورزی،زراعتی و دامی که در روستاها تولید میشد،به نیستی و نابودی میانجام.