خلاصة:
پدیده جهانی شدن، تحولات سریع و عمیق در ساختار مناسبات جهانی و شکل گیری قطب ها در جهان به ویژه طی نیم قرن گذشته، جستجوی تعریف جدیدی از تعاملات سازنده و موثر در روابط و همکاری های منطقه ای و شکل دهی به راهبرد توسعه ای در بخش جنوب غربی آسیا را ضروری نموده است. لذا ایران با درک شرایط جهانی برای همگرایی، منطقه آسیای جنوب غربی را به عنوان حوزه تعامل منطقه ای مورد تاکید قرار داده است.
تشخیص موفقیت یا عدم موفقیت بلوک منطقه ای احتمالی برای ایران در منطقه آسیای جنوب غربی هدف اصلی این مطالعه است.
در این مطالعه، مدل جاذبه مبنای الگوسازی برای برآورد اثرات تجاری قرار گرفته است تا با استفاده از امکانات این مدل (اقتصادسنجی با روش داده های تابلویی) برای دوره 2006-1995 تغییرات تجارت بین کشورهای عضو احتمالی و بین کشورهای عضو با سایر کشورهای جهان مورد بررسی قرار گیرد. نتایج برآورد، پتانسیل تجاری کشور ایران و یکپارچگی اقتصادی کشورهای عضو بلوک منطقه آسیای جنوب غربی را در تجارت دوجانبه مقدار 61 درصد نشان می دهد و بیان می کند، که حجم جریانات تجاری دوجانبه میان آنها افزایش می یابد. همچنین تخمین مدل بدون حضور ایران، همگراتر است و بلوک منطقه ای تجارت بین اعضای بلوک را به میزان 71 درصد افزایش خواهد داد.
ملخص الجهاز:
"در واقع این مقاله به دنبال پاسخگویی به سئوالات زیر است: 1)آیا تشکیل بلوک منطقه آسیای جنوب غربی متشکل از کشورهای ایران،عربستان، قزاقستان،پاکستان،ترکیه،افغانستان،یمن،ترکمنستان،ازبکستان،عراق،عمان، قرقیزستان،سوریه،تاجیکستان،اردن،آذربایجان،امارات متحده عربی،گرجستان، ارمنستان،اسرائیل(فلسطین اشغالی)،کویت،قطر،لبنان،قبرس و بحرین با موفقیت همراه خواهد بود؟ 2)آیا تشکیل این بلوک منطقهای بر جریانهای تجاری دوجانبه این کشورها تأثیرگذار خواهد بود؟ در ابتدا در چارچوب ادبیات موضوع،آثار تشکیل بلوک تجاری بر تجارت خارجی کشورهای عضو مورد بررسی قرار میگیرد و سپس مروری بر ادبیات موضوع در زمینه همگرایی اقتصادی صورت خواهد پذیرفت و در ادامه در بخش مبانی نظری،مدل جاذبه به عنوان ابزار تجربی مناسبی که بهطور گسترده در تجارت بین الملل برای توضیح جریانهای تجاری دوجانبه بهکار میروند،معرفی خواهد شد.
1. آثار تشکیل بلوک تجاری بر تجارت خارجی کشورهای عضو اکثر صاحبنظران مباحث تجارت بین الملل بر این اعتقادند که آزادسازی تجاری و از جمله عضویت در سازمان جهانی تجارت هزینههای غیر قابل انکاری را برای کشورهای در حال توسعه به دنبال دارد؛هرچند اعتقاد عمومی بر این است که این هزینهها اولا نسبت به هزینههای انزوای تجاری و اقتصادی پایینتر بوده و ثانیا درصورت برخورد آگاهانه، هوشمندانه و مؤثر،تا حدود زیادی قابل تقلیل و در میانمدت و بلندمدت قابل جبران است؛اما در عین حال،این حقیقت که هزینههای تعدیل اقتصادی رویکردی آزادسازی تجاری و فرآیند جهانی شدن معمولا خیلی کم میباشد یا امکان تقلیل و جبران دارد،این امکان را نفی نمیکنند که در مواردی خاص،اتخاذ سیاستهای تکمیلی ضعیف و ناسازگار از سوی سیاستگذاران،یا شرایط خاص بعضی از جوامع،باعث بالا رفتن هزینههای این فرآیند شود.
2-باتوجه به نتایج مدل اگر قرار باشد که اعضای این همپیوندی از بین کشورهای موجود در نمونه انتخاب شوند،پیشنهاد زیر قابل طرح است: باتوجه به نتایج ضرایب دو متغیر تولید ناخالص داخلی و فاصله،برای ایران بهتر است کهب ا کشورهایی تشکیل بلوک بدهد که دارای فاصله جغرافیایی کمتر و تولید ناخالص داخلی بیشتری هستند یعنی با امارات متحده عربی،عربستان،ترکیه،قزاقستان،اردن،عمان تشکیل منطقه دهد."