خلاصة:
اشتراک منابع یکی از راهکارهای مقابله با محدودیتهای مالی و فیزیکی کتابخانهها و مراکز اطلاعرسانی است که میتواند در زمینهء انتخاب و تهیهء منابع یا امانت بین کتابخانهای و یا تلفیقی از هر دو باشد.امانت بینکتابخانهای،یکی از مهمترین راهکارهای اشتراک منابع است که امکان استفاده از منابع کتابخانهها را در سطح کتابخانههای یک کشور،یک منطقه و یا حتی در سطح بینالمللی فراهم میآورد.مقالهء حاضر،تاریخچه و وضعیت کنونی نظام امانت بینکتابخانهای در ایران و کشورهای منتخبی از پنج قارهء جهان را مورد بررسی قرار میدهد.
ملخص الجهاز:
"نتایج این بررسی نشان میدهد که کتابخانههای علوم بهداشتی در این کشور سالانه برای بیش از دو میلیون درخواست امانت بینکتابخانهای از سیستم Docline کتابخانهء ملی پزشکی (NLM) استفاده میکنند که 97 درصد این درخواستها مربوط به مقالات علمی منتشر شده در مجلات بوده است.
یافتههای این پژوهش بیانگر آن است که برقراری سیستمهای منطقهای و فهرستهای خودکار، وجود مرکز تهیهء مدارک کتابخانهء بریتانیا16 که سالانه در حدود چهار میلیون درخواست امانت بینکتابخانهای را پاسخ میگوید،زمینهء موضوعی مدرک درخواستی،ارسال اطلاعات کتابشناختی مدرک مورد درخواست به صورت ناقص،به امانت رفتن پی در پی مدارک پراستفاده،تأخیر در تحویل مدارک، کوتاهی با فشار کاری کارکنان،کماهمیت شمرده شدن نظام امانت بین کتابخانهای از سوی برخی از مدیران،ناپدید شدن برخی از درخواستهای امانت بینکتابخانهای، وجود مشکلات در تهیهء مدارک بسیار جدید، مسئلهء حقوق معنوی17و بهای مطالبه شده برای ارائهء خدمات امانت بینکتابخانهای در چگونگی اجرای نظام امانت بینکتابخانهای در انگلستان و ایرلند مؤثر بودهاند(41:147- 156).
*بهامهر،برگی است بهادار برای پرداخت هزینهء خدمات امانت بین کتابخانهها که توسط مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران منتشر میشود و تنها کتابخانههای رابط عضو طرح میتوانند در چارچوب مقررات طرح آن را از این مرکز خریداری کرده و یا به آن بفروشند.
به جرئت میتوان ادعا کرد که دستور العمل استفاده از خدمات امانت بینکتابخانهای آمریکا-مکزیک،ترافیک یکسویهای در ارائهء خدمات بین دو کشور ایجاد کرده است،زیرا کتابخانههای مکزیکی و کاربران آنها بسیار بیشتر از کتابخانههای آمریکایی از مزایای این سیستم بهره برده و مدارک مورد نیاز خود را تأمین میکنند(19: 126-128؛27:12-14)."