ای درویش (عزیزالدین نسفی و تأسیس اندیشه سیاسی بر مبنای اندیشه عرفانی) مقالة

"2 این نظریه که ملاصدرا را عامل‌ تثبیت این وضعیت می‌داند معتقد است:«درباره مقام صدر الدین‌ شیرازی در تاریخ اندیشه فلسفی‌ در ایران هنوز تأمل جدی صورت‌ نگرفته است و این امر از زمانی که‌ نظام فلسفی او به دنبال تفسیری که‌ می‌توان ویژگی‌های جزمی شرعی‌ را در آن یافت،به نوعی از ایدئولوژی‌ رسمی تبدیل شده و به‌طور کلی‌ ناممکن شده است. نظریه زوال دکتر طباطبایی علاوه‌ بر اینکه تحت تأثیر شدید عقاید نگارنده‌ آن،کاملا نگرشی‌ هگلی به تاریخ دارد، اندیشه سیاسی را یک جریان فلسفی‌ محض می‌داند که‌ تنها مبتنی بر عقل‌ بشری است در این نظام،که در نظر نسفی از شش مرتبه‌ برخوردار است،موقعیت‌ (به تعبیر عرفا مقام)هر فرد به لحاظ معرفت‌شناختی، موقعیت وی به لحاظ هستی‌شناختی نیز محصوب می‌شود. بدیهی است که انسانی که‌ در این میان به اوج قله معرفت رسیده است، انسان کامل و به بیان نسفی خلیفه الله خوانده‌ می‌شود و خلایق نیازمند هدایت و رهبری وی‌ هستند. باید گفت نوع حکومت مطلوب‌ و آرمانی برای نسفی کاملا مشخص است و از این منظر خود را به وادی نسبیت‌گرایی و تکثرگرایی نمی‌کشاند که همه حکومت‌ها را به یک اندازه مشروع و مطلوب بداند،اما این‌ ادعای رسیدن به شناخت،هرگز به این معنی‌ نیست که ما اقتدار را از حوزه معرفتی به مثابه‌ عالم ایده‌ها به حوزه سیاسی و اجتماعی به‌ عنوان عالم عینیات بیاوریم. بنابراین،اندیشه سیاسی که بعدها از سوی‌ عالمان ارائه شد،شدیدا تحت تأثیر آموزه‌هایی‌ چون انسان کامل نسفی بود که به واسطه‌ صدر الدین شیرازی به علماء رسید."