مهر مجهول و آثار فقهی و حقوقی آن مقالة

مؤلف: ضیایی، محمد عادل ؛

دانشکده علوم انسانی دانشگاه سمنان تابستان 1385 - شماره 14 التصنيف العلمية - النشرية (Ministry of Science/ISC (‎16 صفحة - من 115 إلی 130 )

الکلمات المفتاحية: جهل بطلان فساد مهر عقد نکاح. فقه مجهول جهالت زوجین مهرالمثل بیع حقوق

خلاصة:

خانواده قدیمی‌ترین و مهم‌ترین نهاد مدنی جامعه است که مورد توجه و حمایت شریعت اسلامی نیز قرار گرفته است. اساس تشکیل خانواده، عقد نکاح است که بر پایه آن مرد ملزم و متعهد به پرداخت مهر به زوجه می‌شود. عدم تعیین مهر پیش از عقد نکاح خدشه‌ای بر صحت عقد چه در حالت تفویض بضع و چه تفویض مهر وارد نمی‌کند. امّا پس از عقد، جهالت ـ ولو یسیرـ نسبت به مهر از نظر فقیهان شافعی و گروهی از حنابله منجر به فساد مهر مسمی خواهد شد. این گروه احکام معاوضات را به تمامی در مورد مهر جاری دانسته و مهر را بر بیع و اجاره قیاس کرده‌اند. در مقابل، جمهور فقها و حقوق‌دانان معتقدند که عقد نکاح مبتنی بر تسامح و احترام و عدم مشاجره است بنابراین جهالت یسیر ـ و نه فاحش ـ موجب فساد مهر نخواهد شد. عدّه‌ی کمی از فقیهان شیعه و اهل سنّت معتقدند که فساد مهر موجب بطلان عقد نکاح می‌شود. از نظر آن‌ها مهر، عوض بضع است و چون در صورت فساد مهر، عوض فاسد است به تبع آن معوض هم تسلیم نخواهد شد. امّا به اعتقاد اکثر فقها و حقوق‌دانان فساد مهر منجر به بطلان عقد نکاح نمی‌شود زیرا مهر هبهای است از سوی زوج به زوجه که بر صدق و رضایت او نسبت به عقد نکاح دلالت می‌کند و نقش عوض را در معاملاتی چون بیع ایفا نمی‌کند چه در بیع، ثمن و مثمن جز ارکان بیع به حساب می‌آیند در حالی که مهر جز ارکان نکاح محسوب نشده و به همین خاطر به اتفاق دانشمندان، عدم ذکر مهر در عقد نکاح موجب بطلان عقد نخواهد شد. بهتر است برای جلوگیری از اسباب تنش و اختلاف، طرفین عقد نکاح پیش از عقد، میزان، جنس، نوع و صفات مهر را به گونه‌ای مشخص کنند که زمینه‌های تخاصم و مشاجره به وجود نیاید

ملخص الجهاز:

"موضوع قابل بررسی در این وضعیت آن است که آیا جزء یا اجزای مجهول باعث سرایت جهل نسبت به کل مهر و در نتیجه فساد آن می‌شود یا نه؟ و در هر دو صورت، نحوه‌ی پرداخت مهر، چگونه خواهد بود؟ اگر ارزش جزء معلوم مهر نسبت به جزء مجهول آن بسیار زیاد باشد 1 در آن صورت جهالت بسیار یسیر بوده و قابل اغماض است و از نگاه همه مذاهب ـ حتی شافعیه ـ مهر، صحیح است و جزء معلوم مهر به علاوه نوع متوسط‌القیمه یا نوع رایج‌تر جزء مجهول ـ با توجه به اختلاف نظری که در این زمینه وجود دارد ـ حق زوجه خواهد بود. مطابق وجه دوم، ضم مجهول به معلوم به دلیل ممتنع بودن شناخت میزان معلوم و مجهول نسبت به یکدیگر و نسبت به کل مهر موجب جهالت کل مهر مسمی و بطلان آن می‌شود و در نتیجه رضایت نیز حاصل نشده و جزء معلوم نیز فاسد است و اعتباری ندارد (الحلی، ایضاح الفوائد/3/204 و جامع المقاصد/13/380) پس بدون توجه به جزء معلوم مهر مسمی، به زوجه مطابق معیارهای موجود، مهرالمثل داده خواهد شد. با وجودی که در کتب فقهی اهل سنت تصریحی بر حکم مهر در صورت ضم مجهول به معلوم یافت نمی‌شود اقتضای عموم و اطلاق عبارات آنان، جهالت کل مهر مسمی و رجوع به مهرالمثل به طور کلی است بنابراین اگر مهر زنی یک وسیله‌ی نقلیه ـ بدون تعیین و توصیف آن ـ و مقدار معینی از مال قرار داده شود به نحوی که مستلزم جهالت منجر به فساد مهر شود به زوجه مهرالمثل تعلق خواهد گرفت."

استلام ملف الإرجاع :
(پژوهیار, , , )

تحميل
تحميل HTML

رابط قصير:

صفحة:

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول

الاشتراک

تحتاج دخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.
إن كنت لا تقدر علی شراء الاشتراك عبرPayPal أو بطاقة VISA، الرجاء ارسال رقم هاتفك المحمول إلی مدير الموقع عبر webmaster@noormags.com .

You need Sign in to view the content of the article. If you are not a member, proceed from part Sign up.
If you fail to purchase subscription via PayPal or VISA Card, please send your mobile number to the Website Administrator via webmaster@noormags.com .

دخول / الاشتراک

تحتاج الدخول لعرض محتوى المقالة. إذا لم تكن عضوًا ، فتابع من الجزء الاشتراک.

دخول

الاشتراک