خلاصة:
براساس آموزههای علم اقتصاد مرسوم،مصرف و تولید در سطح کلان،به وسیله پسانداز و سرمایهگذاری و همچنین تقاضا برای کالاهای تولید شده،بر یکدیگر تأثیرگذارند.سیر تاریخی توسعه در کشورهای صنعتی نشان میدهد که این کشورها در ابتدای مراحل توسعه،تقویت توان تولیدی خود را در اولیت قرار دادهاند و نیازهای مصرفی را همسو با آن پاسخ گفتهاند،در حالی که بسیاری از کشورهای در حال توسعه همچون ایران با تکیه بر واردات و اتخاذ الگوی مصرف برونزا،نیازهای مصرفی خود را با تولیدات خارجی تأمین کردهاند و توجه زیادی به تولید داخلی نداشتهاند.در این مطالعه با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و نگاهی آماری به تحولات الگوی مصرف در کشور طی سالهای گذشته،نشان داده میشود که عواملی از جمله افزایش مراودات بین المللی،افزایش مقدار و سهم درآمدهای نفتی در درآمد ناخالص داخلی و درآمدهای بودجه دولت،رشد نقدینگی،برهم خوردن توزیع درآمد و ثروت در کشور و سیاستهای ارزی و تجاری کشور،ارتباط همسویی با شکلگیری الگوی مصرف برونزا داشته و به ویژه با تکیه بر درآمدهای نفتی و بیاهمیتی به تولید داخلی،سطح و الگوی مصرف را تغییر دادهاند.
ملخص الجهاز:
"سیر تاریخی توسعه در کشورهای صنعتی نشان میدهد که این کشورها در ابتدای مراحل توسعه،تقویت توان تولیدی خود را در اولیت قرار دادهاند و نیازهای مصرفی را همسو با آن پاسخ گفتهاند،در حالی که بسیاری از کشورهای در حال توسعه همچون ایران با تکیه بر واردات و اتخاذ الگوی مصرف برونزا،نیازهای مصرفی خود را با تولیدات خارجی تأمین کردهاند و توجه زیادی به تولید داخلی نداشتهاند.
نمودار(2)-روند تغییرات مصرف و سرمایهگذاری در ایران بین سالهای 68-9331 (به تصویر صفحه مراجعه شود) بنابراین درآمدهای نفتی به عنوان یک محرک قوی در ایجاد شکاف بین توان تولیدی کشور و الگوی مصرف در جامعه،نقش به سزایی داشتهاند و درآمدهای نفتی در کنار برخی برخی از سیاستگذاریها و تصمیمات اقتصادی که در سالهای اخیر توسط دولت صورت گرفته است، بهطور مشترک نظام مصرف و تولید در کشور را دستخوش تغییر قرار داده است،که در ادامه آن را مرور میکنیم.
نقش درآمدهای نفتی در افزایش سطح مصرف مهمترین تأثیر نفت بر اقتصاد کشور،پدیدار شدن الگوی توسعه اقتصادی کشور است،که همه چیز را عمدتا برای مصرف از خارج تدارک میبیند و بازتاب چنین نگرشی،پدیدار شدن ذهنیت مثبت در بسیاری از مردم کشور در مورد مصرف کالاها و خدماتی است که منشأ مستقیم و غیر مستقیم خارجی دارند.
جمعبندی و نتیجهگیری مطالعه سیر تاریخی الگوی مصرف در کشورهای صنعتی نشان داد که بسیاری از کشورهای توسعه یافته،در مراحل اولیه توسعه توجه بسیاری به مقوله توان تولید داخلی و گسترش بنیه تولید خود داشتهاند و جهت دستیابی به آن سعی میکردند منابع اقتصاد کشور و تقاضا برای محصولات را به سمت تولیدات داخلی خود سوق دهند."