پژوهشی پیرامون کتاب منافع الحیوان ابن بختیشوع نسخه کتابخانه پیرپونت مورگان نیویورک مقالة

در این پژوهش،پس از تفکیک و تمایز میان‌ دو مکتب بغداد و ایلخانی،ابتدا ذکری از تاریخچه و ویژگی‌های خاص هر مکتب بیان‌ شده است. نخست تاریخچه و ویژگی مکتب بغداد و دسته‌بندی از منظرهای مختلف برای توضیح‌ نسخ مکتب بغداد و شرح کتب علمی و ادبی آن‌ مکتب بیان شده است. سپس تاریخچه و ویژگی‌های مکتب ایلخانی‌ آمده است.در این بخش در مورد آثار حکومتی‌ هلاکو خان و غازان خان و وزیرش رشید الدین‌ و نیز درباره ویژگی آن مکتب،آثار مکتوب این‌ دوره و شرحی کوتاه در مورد کتاب‌های‌ منافع الیحوان،جامع التواریخ،سه شاهنامه‌ کوچک و در آخر شاهنامه دعوت اشاراتی شده‌ است. در بخشی دیگر از این پژوهش،به کتاب‌ منافع الحیوان و مقایسه آن کتاب با مقامات‌ حریری و جامع التواریخ پرداخته شده است. در این جا تاریخچه مختصری از کتاب‌ منافع الحیوان و توریع نقش و جایگاه گیاهان‌ و تزئینات در آن و نیز ذکر شاخصه‌ها و تقسیم‌بندی تصاویر آن کتاب مورد شرح قرار گرفته است.

"بدان جهت که ما در فصل‌های بعدی،به طور متصل و مشروح‌ به منافع الحیوان خواهیم پرداخت،در این بخش،بیشتر از سایر کتابهای مصور مثال می‌زنیم،در بررسی نسخ خطی و آثار خاص این دوره‌ شایسته است که از جامع التواریخ آغاز کنیم هم به جهت شهرت و هم به خاطر کثرت و کیفیت نگاره‌های آن:وصاف الحضره درباره جامع التواریخ‌ می‌نویسد که شامل دو مجلد و هر مجلد دویست من!که مجموع آن سه هزار ورق باشد و زیاده از شصت هزار دینار خرج آن شده از تحریر و نقش تصویر و جلد و صحافی و بر این نمط در هیچ کتاب دیده نشده و نیامده است و بدین طرز و ضابط در هیچ عهد پرداخته نشده 14 ظاهرا این همان نسخه‌ای است که امروز در دو بخش(06 صفحه)در انجمن سلطنتی آسیایی و(772 صفحه)در کتابخانه دانشگاه دالینبرو محفوظ است‌ و تاریخ کتابت آنها به ترتیب(707 و 417 ق)است. خصوصا در آن قسمت از کتاب که مربوط به تاریخ مغول است،تأثیرات بیشتری از هنر چینی و مغولی مشاهده می‌شود،زیرا از یک سو هنرمند خواسته است چهره‌های اجداد پادشاهان مغول را با قیافه و حالت مخصوص نژاد مغولی و چینی بنگارد و از سوی دیگر با توجه با وجود تعدادی‌ نقاشان چینی که خوانین مغول آنها را به همراه آورده بودند احتمال دارد به ویژه در مورد تصاویر این بخش از کتاب،از آنان استفاده شده باشد."