خلاصة:
دیرزمانی نیست که تب«نشانهشناسی»در ایران مسری شده و اغلب محافل علمی در قلمرو علوم انسانی را مبتلا کرده است و اندکزمانی است که«نشانهشناسی هنر»نیز موضوع بحثها و گفتمانهای محافل فرهنگی و هنری شده است. در این مقاله،نخست واژههای«سیمولوژی»،«سمیوتیک»و«سمانتیک»را (که هرسه به گونهای با«نشانه»در ارتباطند)،در سه بخش: نشانهشناسی(سمیولوژی)و واژههای وابسته به آن از دیدگاه دایره المعارف غربی و زیباییشناسانه،نشانه و مفهوم و گونههای مختلف آن در هنرها.و بالاخره«نشانه»از دیدگاه قرآن مجید و کلام الهی، مورد مطالعه و بررسی قرار میگیرد و تلاش خواهد شد آن را به هنر،بهویژه به هنرهای اسلامی،ربط دهیم.
ملخص الجهاز:
"پرسش این است:آیا«نشانهشناسی»در قلمرو پزشکی،که تشخیص بیماری و راه درمان آن به وسیلهی علایم و نشانههای بروز یافته در بیمار (symptomatologie;semiotique) میباشد،با نشانهشناسی در پهنهی دانشهای روانشناسی و یا جامعهشناسی،یا نشانهشناسی در ادبیات و زبانشناسی (semiolodie) که خود آغازگر این دانش و فرهنگ و تمدن بشری بسیار مدیون آن است،یکی است؟و آیا نشانهشناسی دینی و حکمی نیز با آن نزدیک است؟یا نشانهشناسی در هنر؟آیا بحث در چگونگی فراهم کردن سفرهای برای میهمانان و یا مقایسهی یک پیر و جوان در یک پرده نقاشی،و یا بررسی تشریحی و جزء به جزء یکی از عناصر ترکبیگر اثر هنری،آنطور که هست(و نام نقاش است که نماد«من»درونی اوست و نیست دادنش به یکی از پیشوایان دین)،نشانه شناسی هنر محسوب میشود؟آیا نشانه امری پا پدیدهای در ذهن است و وجود عینی ندارد؟و مهمتر اینکه،آیا هربحث نظری باید در قلمر«فلسفه»و یا زبانشناسی به سرانجام رسد؟آیا روش تحقیق یا روششناسی تحقیق (methodologie) گونهای یا بحثی از نشانهشناسی است؟و پرسشهای بسیاری که در اغلب این هماندیشیها یا همایشها مطرح میگردد...
به دلیل اینکه هنر،بیش از سایر قلمروهای فرهنگی،از نشانهشناسی و معناشناسی از سویی و از زیباییشناسی و نقد از سوی دیگر،برخوردارست و نیز به دلیل اینکه ظاهرا نشانهشناسی هنر(شعار گرم دانشپژوهان نوپای کنونی)بر زیباشناسی و نقد پیشی گرفته و حائز اهمیت بیشتری شده است(تاکنون چند همایش در این زمینه به وسیلهی نهادها و مراکز هنری برگزار گردیده که به نظر میرسد هیچکدام آنطور که باید بارور نبودهاند)،ما نخست به پرسش«نشانه شناسی»و«معناشناسی»خواهیم پرداخت؛سپس از«نشانه»و گونههای مختلف آن در قلمرو هنر سخن خواهیم گفت و نشانه را از دیدگاه کلام وحی،قرآن مجید، بررسی خواهیم کرد،باشد که نسل جوان هنرمند دریابد که چگونه میتوان نشانههای قرآنی را بر نشانههای هنری تطبیق داد و یا تبدیل کرد و یا با زبان نشانههای مبتنی بر کلام وحی با مخاطبان هنر ارتباط برقرار نماید و سخن بگوید."