خلاصة:
آشنایی بیشتر با اندیشه سیاسی عالمان دین و بررسی زندگی و مجاهدتهای ایشان از وظایف اصلی محققان عصر حاضر است. در این مقاله سعی شده است به اختصار اندیشه سیاسی شیخ جعفر کاشفالغطاء، به ویژه درباره ولایت فقیه تبیین شود. ایشان بر همین مبنا، به فتحعلی شاه قاجار إذن جهاد داد و او را نائب خود کرد، بنابراین، ما، در این نوشتار در صدد هستیم تا پس از بیان شرح حال و مجاهدتهای این عالم عالیقدر در دوره قاجار، اندیشه سیاسی وی را درباره نقش عالمان در حکومت، با توجه به مصادیق عملی بررسی کنیم.
ملخص الجهاز:
"بررسی اندیشه سیاسی شیخ جعفر کاشفالغطاء نسبت به نقش علما در حکومت برخی از فقها و علمای شیعه با توجه به ضرورت استمرار زندگی عمومی شیعیان و برقراری نظم عمومیدر دورة غیبت و با استناد به استدلالات و تأملات فلسفی، کلامیو فقهی تلاش کردهاند تا حتیالمقدور نظام سیاسی مشروعی را بر اساس مبنای فقهی استخراج نموده و آن را جایگزین حکومت مشروع مسلمانان معرفی کنند.
460 شیخ در کتاب کشفالغطاء عن مبهمات الغراء در مورد اصل ولایت فقیه چنین مینویسد: اصل بر این است که جز خداوند، احدی بر دیگران سلطه نداشته باشد، چرا که در بندگی و عبودیت، همه برابرند و هیچ کس از بندگان نمیتواند بر امثال خود تسلط داشته باشد، بلکه مطلق غیر مالک نمیتواند بدون اذن مالکش سلطهای بر مملوک داشته باشد، پس کسی میتواند سلطنت را به عاریه داشته باشد که دارای حداقل یکی از شروط نبوت، امامت و ارث باشد.
بنابراین با ـ توجه به آنچه گفته شده ـ اگر چه شیخ تسلط احدی جز خداوند را بر مردم نمیپذیرد و شروط مشخصی (ارث، نبوت و امامت) را برای ولایت بر مردم مسلم میداند، اما با هم ردیف دانستن فقه با این شروط تا اندازهای اندیشة سیاسی وی آشکار میشود تا جایی که برخی اعتقاد وی را به اصل ولایت فقیه و حق دخالت او در امور سیاسی و نظامی و دیگر شئون زندگی مردم مسلمان به عنوان نائبالامام، پذیرفته و آن را یکی از آرای شیخ در فقه حکومتی بیان میکنند."