ملخص الجهاز:
"بربرهای صحرای باختری که مدت سه قرن پس از فتوحات مسلمین در شمال افریقا همراه با صلح و آرامش زندگی میکردند، در اوایل قرن یازدهم به امید زندگی بهتری به حرکت درآمده و در نخستین مرحله در دشتهای موریتانی گرد هم آمدند و تحت تأثیر دستورهای رهبران بلندپروازشان، که خود آماده پذیرفتن سختیها و فداکاری بودند، برخی به سوی شمال و گروهی از آنان به سوی جنوب روی آوردند و تا قرن سیزدهم موجهای پشت سر هم در این کوشش توانفرسا به حرکت خود ادامه داده و در همان اوایل وارد ناحیه شمالی رودخانه سنگال شدند و با ولفها تماس گرفتند.
با توجه به حرکت تجار عرب و بربر مسلمان افریقای شمالی و سودان شرقی به این ناحیه، همه راهها در میان واحههای بیابانی به هم مرتبط و پیوسته میگردید و داد و ستد شمال و جنوب صحرا هر روز بیشتر تحت اداره مسلمانان با منشاء نژادی گوناگون در میآمد، قابل توجه است که فرزندان اسلام در جهان گسترده خود، از اسپانیا و مراکش تا چین، در حرکت بودند و تقاضای مردم این نواحی برای کالاهای افریقای باختری و بخصوص طلا و عاج گسترش مییافت 80p}.
قابل توجه است که اسلام در مراکز بازرگانی و کانونهای شهری، با توجه به ساخت جوامع، آسانتر گسترش مییافت، زیرا تجار و افزارمندان و کاسبان با این آیین وضع خود را مساعدتر مییافتند، و همچنین کسانی که توان خواندن و نوشتن داشتند در شهرها بیشتر بودند و زودتر با تعالیم اسلام آشنایی پیدا میکردند و در عین حال، شهرها، مرکزی برای برخورد مسلمانان با بومیان نیز به حساب میآمد."