خلاصة:
نوشتار حاضر پژوهشی است در تاریخنگاری اسلامی خاصه تاریخنگاری مغرب از آغاز تا قرن هفتم هجری.ازاینرو برای فهم بهتر موضوع نخست به معنا و مفهوم تاریخنگاری و اهمیت آن از دیدگاه قرآن و سنت پرداخته خواهد شد و پس از تبیین شیوههای تاریخنگاری در دوره اسلامی تاریخنگاری مغرب را مورد بررسی قرار خواهد داد.اوضاع سیاسی مغرب و رقابت دولتهای مختلف با هدف ثبت مفاخر خود و رونق دربار و نیز ظهور فرق و مذاهب مختلف فقهی-کلامی،موجب تألیف گونههای متعددی از نوشتههای دودمانی و فرقهای در غرب جهان اسلام شد؛مشهورترین فرق و مذاهب اسلامی که در شکلگیری و تکامل تاریخنگاری مغرب نقشی درخور توجه داشتهاند،اباضیان،فاطمیان و مالکیان بودهاند؛این نویسندگان،آثاری متعدد و اغلب به شیوه تراجم در شرح حال مشایخ خود نگاشتهاند که امروزه مهمترین منابع ما در بررسی اوضاع سیاسی،فرهنگی و اجتماعی مغرب اسلامی است.
ملخص الجهاز:
"در دوره اسلامی تاریخنگاری مغرب را مورد بررسی قرار خواهد داد.
امروزه مهمترین منابع ما در بررسی اوضاع سیاسی،فرهنگی و اجتماعی مغرب اسلامی است.
مسأله اصلی پژوهش حاضر این است که چه آثار و نوشتههای تاریخی در غرب جهان
بررسی این عوامل و چگونگی تاثیر آن بر تاریخنگاری اسلامی نک:سالم،صص 14-07)؛
اسلامی از شیوههای گوناگونی در نگارش آثار تاریخی خود بهره میجستند.
تاریخ هرات این شیوه را به کار گرفته است(آیینهوند،ص 881).
4. شیوه طبقات:طبقاتنگاری از جمله شیوههای تاریخنگاری است که منشا اصیل
طبقات را در تاریخنگاری دوره اسلامی به کار گرفت ابن سعد(د.
تاریخنگاری اسلامی در مغرب به سبب فتح دیرهنگام این سرزمین و نیز دوری آن از
تاریخنگاری اسلامی در مغرب باشد که در نیمه دوم قرن سوم تألیف شده است؛این اثر زمانی
اطلاعات شفاهی است که او از راویان اباضی مذهب اخذ و نقل کرده و برای اطمینان از صحت آنها گاه اخبار را با روایت راویان موثق غیر اباضی تطبیق داده(ابن الصغیر،ص 35)؛
مشایخ اباضیه مغرب بهنام کتاب السیرهء و اخبار الأئمهء پدید آورد See,Lewicki,Les))
از دوره موحدون اگر آثار متعدد کلامی-تاریخی ابن تومرت را نادیده بگیریم،دو اثر
قرن هفتم در تاریخنگاری مغرب به جهت ازدیاد شمار نوشتههای شرح حالی و دودمانی
در طلیعهء این قرن ابو عبد الله محمد بن حماد صنهاجی(د.
و تلاش برای ارائه اخبار صحیح از ویژگیهای برجستهء این اثر است(سعیدونی،2-19).
این کتاب که در اصل 7 جزء بوده،به شیوهء سالشمار به تاریخ مغرب از آغاز تا دورهء
دیگر اباضیه،در جواهر المنتقاهء گویای این است که در اوایل سده هفتم هجری متولد شده و در"