ملخص الجهاز:
به کار بردن علامتهای اختصاری حرفی برای نشان دادن مراجع و کتابهای مورد استفاده در متون نیز متداول بوده است و گاهی از علائمی مانند«خ»برای نسخه بدل و«م»به منظور مقدم مؤخر شدن کلمات و«ع»به معنی مصراع شعر استفاده میکردهاند 441 و حتی در بعضی از نسخههای خطی نقطه و علامتی شبیه ویرگول دیده شده است با تمام این تفاصیل این علامتها در حدی نیست که بشود تعمیم داد و ضابطه کلی بدست آورد.
فرض این که تمام این شعرها الحاقی بشد و بعدها اشخاصی به نام فردوسی ساخته و داخل شاهنامه کرده باشند خیلی معقول نیست زیرا باید همه مردم را نادرست بدانیم و بگوییم مغرض بیغرض بوده و فقط به صرف علاقه این کار را کردهاند که نمیشود منکر اصل حقوقی«برائت»شد بعد هم بعضی از این شعرهای زیادی استوار و در زمینه سبک فردوسی است و باز باید فرض کرد شعرائی بودهاند که میتوانستهاند مثل فردوسی شعر بگویند و ترجیح دادهاند نامشان گم بشود و اثری از خود به جای نگذارند ولی به اسم فردوسی شعر بگویند که این هم منطقی به نظر نمیرسد و با اصل «خودنگری»روانشناسی که هر کسی دوست دارد آثاری داشته باشد 171 و هر کس به خصوص شاعر آثار خود را دوست دارد مغایرت دارد.
تذکر این نکته لازم به نظر میرسد که در کتابهای خطی قدیمی گاهی علامتهای کتابت مثل نقطه دیده شده است و حتی در مجموعه دیوان شش شاعر متعلق به کتابخانه ایند یا افیس یا هند شرقی که مرحوم قزوینی آن را«دواوین شعراء سته»نامیده است دیوان شمس طبسی که در 316 کتابت شده و دارای تصاویر یا مجالس زیباست علامتی شبیه ویرگول دیده میشود(مقدمه دیوان شمس طبسی چاپ مشهد صفحه چهل و یک تا چهل و شش).