خلاصة:
الف.منابع رشد بخش خدمات اقتصاد ایران طی دوره 1342-1356 به ترتیب موجودی سرمایه فیزیکی و نیروی کار میباشد.به عبارت دیگر نرخ رشد بخش خدمات اقتصاد ایران طی این دوره از مدل رشد برونزا پیروی کرده است. ب.منابع رشد بخش خدمات اقتصاد ایران طی دوره 1368-1383 به ترتیب موجودی سرمایه فیزیکی،نیروی کار و بهرهوری کل عوامل میباشد. ج.نرخ رشد بهرهوری نیروی کار،نرخ رشد بهرهوری موجودی سرمایه فیزیکی،نرخ رشد بهرهوری کل عوامل و نرخ رشد اقتصادی طی دوره(1342-1356)و(1368-1383)دارای نوسانات شدید است. به منظور دستیابی به رشد اقتصادی درونزا و پایدار و اندیشیدن به فردای بدون درآمد ارزی حاصل از فروش نفت خام و کاهش اهمیت برخورداری از منابع اولیه و حتی نیروی کار ارزان به عنوان مزیت نسبی جایگاه بخش خدمات در اقتصاد ایران از یک سو و به منظور تحقق رشد هشت درصدی اقتصاد کشور در طول برنامه چهارم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران که دو و نیم درصد از آنرا منتسب به بهرهوری کل عوامل دانسته است از سوی دیگر،نیازمند شناخت علمی از منابع رشد ارزش افزوده بخش خدمات در اقتصاد ایران در طول برنامههای توسعه اقتصادی قبل و بعد از انقلاب اسلامی میباشیم تا ضمن شناخت دقیق نسبت به سهم رشد بهرهوری کل عوامل در رشد ارزش افزوده بخش خدمات در طول برنامههای گذشته،راهکارهایی نیز به منظور تحقق اهداف برنامه چهارم ارائه نمود. هدف این مطالعه ارزیابی نقش رشد بهرهوری کل عوامل،نیروی کار و موجودی سرمایه فیزیکی در رشد بخش خدمات اقتصاد ایران با استفاده از تابع تولید در طول برنامه سوم،چهارم و پنجم(1342-1356)قبل از انقلاب اسلامی و برنامه اول،دوم و سوم توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران(1368-1383)میباشد.یافتههای اصلی به شرح زیر میباشد:
ملخص الجهاز:
"نکته قابل تأمل این است که وزن قابل توجهی از میانگین نرخ رشد مثبت بهرهوری کل عوامل بخش خدمات در طول برنامههای توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ناشی از کاهش نرخ رشد سرمایهگذاری و در نتیجه کاهش سهم رشد موجودی سرمایه فیزیکی در رشد ارزش افزوده بخش خدمات و به بیان دیگر افزایش نرخ رشد بهرهوری کل عوامل و افزایش سهم آن در رشد ارزش افزوده بخش خدمات نسبت به برنامههای قبل از انقلاب اسلامی است.
در طول برنامه پنجم قبل از انقلاب اسلامی به دلیل درآمد سرشار نفتی و در نتیجه افزایش بسیار زیاد سرمایهگذاریهای عمرانی،و با وجود افزایش قابل توجه در رشد ارزش افزودهبخش خدمات شاهد عدم تناسب بین نرخ رشد عامل نیروی کار و سرمایه فیزیکی با رشد ارزش افزوده بخش خدمات میباشیم که این امر منجر به منفی شدن سهم رشد بهرهوری کل عوامل در رشد ارزش افزوده این بخش در طول برنامههای قبل از انقلاب اسلامی بهویژه برنامه پنجم شده است.
ج. با وجود نوسانات شدید در میانگین نرخ رشد بهرهوری کل عوامل بخش خخدمات شاهد مثبت شدن آن در طول برنامههای توسعه بعد از انقلاب نسبت به طول برنامههای قبل از انقلاب اسلامی و همچنین شاهد عدم تناسب رشد بین ارزش افزوده بخش خدمات با نرخ رشد نیروی کار و موجودی سرمایه فیزیکی میباشیم که ئدر نتیجه این امر موجب شده میانگین نرخ رشد بهرهوری کل عوامل بخش خدمات طی دوره قبل از انقلاب اسلامی منفی باشد."