ملخص الجهاز:
") تألیف دکتر منوچهر ستوده بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار،چاپ اول:8831،تعداد صفحات:075 مقدمه هنگامی که عربها به عزم دست یافتن به سرزمین پهناور و گستردهی ایران به سوی آنجا حمله بردند و پای بر آن خاک نهادند،با سرزمینی بسیار بزرگ روبهرو شدند که از شرق تا غرب و از شمال تا جنوب آن،شهرهای آباد و خرمی را در خود جای داده بود که در بسیاری از آنها دیری بود که مظاهر فرهنگ و تمدن در همهی اشکال خود و نیز شهرنشینی و تجارت شکل گرفته و رونق داشت.
اگرچه امروزه این سرزمینها دیگر متعلق به ایران نیست و هریک از آنها در ترکیب کشورهایی چون تاجیکستان،ازبکستان،ترکنستان،قزاقستان و قرقیزستان قرار گرفته است،اما روح فرهنگ ایرانی در آنجا حضوری چشمگیر دارد و در جایجای آثار تاریخی آن مناطق دیده میشود و در زبان،فرهنگ و تمدن،آداب و سنن مردم آنجا به روشنی اثر گذاشته است.
باید ایران فرهنگی بزرگ را در نظر گرفت تا عظمت معماری ایران برای خواننده روشن شود»5 پس بیهوده نیست که پژوهشگری دانشمند و ادیب چون منوچهر ستوده،با کولباری پر از تجربههای گرانبها،پای به میدان نهد و حاصل دیدههای خود را در قالب کتاب حاضر تقدیم خوانندگان و پژوهشگران قرار دهد کاری که بدون هیچ تعارف و پردهپوشی،فقط و فقط از عهدهی منوچهر ستوده برمیآید و بس و نه حتی هیچ گروهی دیگر،چه رسد به فردی دیگر،اگر گزافهگویی است،خوانندگان به دیگر آثار او در این زمینه،مانند:«از آستارا تا استرآباد»و «جغرافیای تاریخی شمیران»مراجعه کنند و ببینند که او چگونه وجب به وجب دشتها،کوهها و رودهای سرزمین کهن سال و زرخیز ایران را پیموده و حاصل مشاهدات خود را با ذکر جزئیات نوشته و برای ما و آیندگان به یادگار نهاده است."