خلاصة:
ارتباط مذهب با مکان کنترل،از جمله موضوعات بحثانگیزی است که نتایج پژوهشی متناقضی به همراه آورده است. پژوهشهای انجام شده دربارهء تفاوت دو جنس در زمینهء مذهب و مکان کنترل نیز همسو نبودهاند.هدف از مطالعه حاضر،بررسی ارتباط نگرش مذهبی با مکان کنترل،و تفاوتهای جنسیتی در این متغیرها در دانشجویان دانشگاه شهید چمران اهواز بود. دادههای حاصل از 971 دانشجو(69 پسر و 58 دختر)در مقطع کارشناسی و در رشتههای علوم فنی و مهندسی،علوم انسانی،و علوم پایه که به شیوه نمونهگیری خوشهای و تصادفی انتخاب شده بودند مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.نتایج نشان دادند که در دانشجویان دختر،بین مذهب با مکان کنترل درونی ارتباط معنادار وجود دارد.میانگین نمره دانشجویان دختر در نگرش مذهبی و مؤلفههای آن،بهطور معناداری بیشتر از دانشجویان پسر بود،درحالیکه میانگین نمرهء دانشجویان پسر در مکان کنترل درونی بهطور معناداری بالاتر از دانشجویان دختر بود.نتیجهء این پژوهش دربارهء ارتباط نگرش مذهبی با مکان کنترل درونی میتواند این تصور قالبی را که نگرش مذهبی قویتر،لزوما باعث به وجود آمدن مکان کنترل بیرونی در افراد مذهبی میشود،مورد تردید قرار دهد.تفاوت دو جنس در نگرشهای مذهبی و مکان کنترل نیز برای پژوهشگران،به خصوص روانشناسانی که در زمینه مذهب و تفاوتهای دو جنس مطالعه میکنند،تلویحات مهمی دربردارد.
ملخص الجهاز:
"جدول 5 نتایج آزمون اثرهای بین آزمودنی مربوط به متغیرهای مورد مطالعه(در سالهای تحصیلی مختلف) (به تصویر صفحه مراجعه شود) جدول 6 نتایج آزمون اثرهای بین آزمودنی مربوط به متغیرهای مورد مطالعه (در گروه رشتههای تحصیلی مختلف) (به تصویر صفحه مراجعه شود) بحث و نتیجهگیری ارتباط مثبت بین نگرشهای مذهبی و مکان کنترل درونی در تعدادی از پژوهشها مشاهد شده است(گابارد،هوارد،و تاجسون،6891؛واتسون و همکاران،5991؛مجدیان،0831)، هرچند که پژوهشهای دیگر بین نگرشهای مذهبی با مکان کنترل بیرونی رابطه یافتهاند (راسموسن و چارمن،5991؛استانکی و تیلور،4002).
وجود رابطه مثبت بین نگرشهای مذهبی و مکان کنترل درونی در جنس مؤنث(و نه در جنس مذکر)در یکی دیگر از پژوهشهای داخلی(مجدیان،0831)نیز مشاهده شده است.
جنبه دیگر این امر این است که آیا تفاوت زنان و مردان در نگرشهای مذهبی فقط در پرسشنامههای خود گزارشدهی دیده میشود یا اینکه در دنیای واقعی و خارجی نیز چنین تفاوتی وجود دارد؟و چنانچه وجود دارد،در کدامیک از ابعاد مذهب؟ با توجه به این که نتایج پژوهشهای مختلف در مورد ارتباط مذهب با مکان کنترل بسیار متناقض هستند و ما را به سمت نتیجهای واحد سوق نمیدهند،به نظر میرسد پژوهشهایی که به مطالعه جامع در این زمینه میپردازند راهگشا باشند.
این مسأله با توجه به این که اولا مکان کنترل تحت تأثیر متغیرهای محیطی و تربیتی قرار میگیرد و مذهب نیز از جمله این متغیرها است،و ثانیا تعالیم مذاهب مختلف در مورد اراده انسانی کاملا با هم همپوشی ندارند یا اینکه برداشت گروههای مختلف جامعه از مذهب همسان نیست،محتمل به نظر میرسد."