سرآغاز: در تو گر آتش زنند... افتتاحية

"این وجه پارادوکسیکال ادیان را چگونه می‌توان درک و تفسیر کرد؟ مولانا در مثنوی معنوی تبیین نکویی را به دست داده است: زانک از قرآن بسی گمره شدند زین رسن قومی درون چه شدند مر رسن را نیست جرمی ای عنود مر ترا سودای سر بالا نبود این تبیین خود برگرفته از قرآن است؛آن‌جا می‌فرماید: یضل به کثیرا و یهدی به کثیرا و ما یضل به الا الفاسقین متون مقدس دینی و مذهبی چونان رسنی مانند که می‌توان با آن هم از درون چاه برآمد و هم به درون چاه درافتاد. مولانا گرچه ابیات زیر را در نزد عشق با محمد(ص)گفته است،در خطاب با قرآن عزیز نیز گفتنی است: ز آتش این ظالمانت دل کباب‌ از تو جمله اهد قومی بد خطاب‌ کان عودی در تو گر آتش زنند این جهان از عطر و ریحان آگنند تو نه آن عودی کز آتش کم شود تو نه آن روحی که اسیر غم شود عود سوزد کان عود از سوز دور باد کی حمله برد بر اصل نور آری!اگر بدخواهان از سر بدخواهی آتش در قرآن افکنند،ناخواسته جهان بشری را از عطر کلام الهی مالامال می‌کنند."