خلاصة:
مناسبات مذهبی ایران و عثمانی در ادوار مختلف،متفاوت بوده است.هدف اصلی این تحقیق که براساس روش تاریخی صورت گرفته است،شناخت علل بروز اختلافات بین دو کشور و تاثیر قراردادهای فی ما بین در تنش زدایی بین آنان می‌باشد.حاصل تحقیق حاکی از این است که با وجود اختلافات روزافزون دهه‌های نخست تأسیس حکومت صفوی،در زمان شاه تهماسب در اثر موافقتنامهء آماسیه اختلافات مذهبی کاهش یافت و روابط به روابط نسبتا دوستانه‌ای تبدیل شد.بعید از انعقاد معاهدهء زهاب بین شاه صفی و سلطان مراد چهارم،نیز،عثمانی‌ها از مخالفت با ایران دست کشیدند و تأثیرگذاری عامل«مذهب»به عنوان یکی از عوامل اختلاف بین دو کشور،تا اندازه‌ای تخفیف پیدا کرد.در دوره افشاریه،نادر شاه پس از سال‌ها جنگ با عثمانی سرانجام به این نتیجه رسید که باید بین مسلمانان صلح برقرار گردد.لذا،«انجمن دینی نجف»را تشکیل داد.علمای بزرگ شیعه و سنی در آن مجلس بزرگ مشورتی،اجتماع کردند و تا اندازه‌ای بر سر مسائل اختلاف‌برانگیز به تفاهم رسیدند.
ملخص الجهاز:
"در دوره افشاریه،نادر شاه پس از سال‌ها جنگ با عثمانی سرانجام به این نتیجه رسید که
شاه عباس اول در آن شرایط آشفته،به‌طور موقت،با دولت عثمانی صلح کرد.
نصر الله فلسفی،زندگانی شاه عباس اول،ج 5(تهران:انتشارات دانشگاه تهران،3531)،ص 8.
سلطان مراد عثمانی که بعد از آخرین درگیری با شاه عباس،و از دست دادن بغداد،دیگر
کرد و در معاهده‌های بعدی از جمله قرارداد صلح بعد از جنگ نادر شاه(معاهده کردان)و
کمپفر که در این هنگام به ایران وارد شده بود و تصمیم داشت که روابط
ایران،بیش‌تر این بود که شاه ایران را وادار به یک لشکرکشی مشترک بر ضد ترک‌ها که
شیخ علی خان زنگنه وزیر شاه سلیمان و مانع نفوذ بیگانگان در کارهای دربار ایران بود که جلو امتیازات آنان را
دوم؛احمد دری افندی-آخرین سفیر عثمانی در دربار شاه سلطان حسین؛مرتضی قلی خان-آخرین سفیر شاه
شاه سلطان حسین،دولت عثمانی را مجددا به هوس حمله به ایران انداخت و افشار بر
محمد علی حزین لاهیجی،تاریخ و سفرنامه حزین،به اهتمام علی دوانی(تهران:انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی،
میرزا مهدی خان استرآبادی،جهانگشای نادری،به اهتمام عبد الله انوار(تهران:انتشارات انجمن آثار ملی،1431)،ص 012؛
احمد پاشا-حاکم بغداد-به گرمی از موکب شاه استقبال کرد و چون از دربار عثمانی نیز
نادر شاه همهء کوشش خود را مصروف اتحاد جهان اسلام کرد و با فروتنی تمام،خود را
شاید هدف نادر شاه از این تواضع نسبت به سلطان عثمانی،آن بود که غرور و خودخواهی
نادر شاه که از این پس سیاست نرم‌تری در پیش گرفته بود،در یکی از نامه‌هایش به
سال بین دو دولت ایران و عثمانی جنگ‌هایی رخ داد،ولی سرانجام نادر شاه به این نتیجه"
(
, 
, 
)
