خلاصة:
براساس تعاریف بینالمللی علاوه بر دریاهای
آزاد سه نوع دریا وجود دارد. دریای نیمه
دریای بسته؟ و دریای کاملا بسته. دریای نیمه
بسته به قلمرویی دریایی اطلاق می شود که در
مجاور اقیانوس قرار گرفته و توسط دو یا چند
کشور محصور شده است. دریای بسته،دریای
کوچکی است که توسط دویا چند کشور احاطه
شده ویک آبراه باریک آن را به دریای آزاد منصل
میسازد. دریای کاملا بستهء دریایی است که
ضمن محصوربودن میان دویاچند کشور توسط
هیچ آبراه طبیعی به دریای آزاد متصل نیست.!؟
برمبنای تعاریف فوق دریای خزر دریایی
کاملا بسته است که توسط پنج کشور ایران؛
آذربایجان» روسیهء قراقستان و ترکمنستان
دکتر زهرا پیشگاهی فرد
محصورشده و راهی طبیعی به دریای آزاد ندارد.
بنا توصیه آخرین کنوانسیون حقوق دریاها
تعیین رژیم حقوقی و تکالیف در مورد مدیریت
هرسه نوع دریای نیمه بسته» بسته و کاملا بسته
توسط کشورهای ساحلی آن دریا صورت
میگیرد و براساس ماده ۱۲۳ آن کنوانسیون
کشورهاباید راسا یاتوسط یک سازمان منطقه ای
در این مورد اقدام نمایند.؟ لیکن این به معنای
دخالت آن سازمان در امور دریای مورد نظر
تعیین رژیم حقوقی دریاها اساسا به تحدید
حدود دول ساحلی آنها در دریا منتهی می شود.
شیوههای گوناگونی برای تحدید حدود
دریاچههای جهان وجود دارد که عمدتا
عبارت اند از: استفاده از خحط میانهء استفاده از
خط تالوگ» استفاده از خطوط مستقیم و استفاده
از خطوط در طول ساحل.۳ در تعیین رژیم
حقوقی دریای خزر نیز مهمترین و نهایی ترین
تصمیم, تحدید حدود و نحوة حق حاکمیت
حق حاکمیت دول ساحلی نسبت به آن درپاست.
تصمیم در مورد نحوة بهرهبرداری از دریا به
عنوان یک پدیده جغرافیایی و سیاستهایی که
هر یک از کشورها برای استفاده از منابع کف,
زیر کف, داخل و فضای بالای آب اتخاذ
میکنند. و نهایتا تصمیم مشترک پنج کشور
ساحلی در این مورد تصمیمی ژئوپولتیک است
که در این مقاله به آن پرداخته شده است
ملخص الجهاز:
"5 مکمل این تصمیم،قرارداد 0491 بود که براساس ماده 21 آن جزئیات رژیم بحرپیمایی بر اصل«برابری رفتار بین کشورهای حامل پرچم طرفین»تعیین و مهمتر از آن براساس ماده 4 آن قرارداد،قلمروی دریایی به عرض 01 مایل از ساحل به سمت دریا به عنوان منطقه انحصاری ماهیگیری در نظر گرفته شد،و در ماده 31 قرارداد دریای خزر به عنوان دریای مشترک ایران و اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی روسیه مطرح و مقرر شد تا از ورود عوامل خارجی به این دریا جلوگیری شود.
شیوههای تحدید حدود دریایخزر دولتها برای تحدید حدود قلمروهای خود در داخل دریاچهها تاکنون از چند روش استفاده کردهاند که عبارتاند از:روش ترسیم خطوط متساوی الفاصله از خطوط مبدأ تعیین شده یا از ساحل،روش تقسیم از یک نقطه مرکزی مورد توافق،روش تقسیم براساس تساوی،روش ایجاد مناطق انحصاری و مشاع،روش استفده از کمانها و وترهای دایرهای،روشافراز براساس مساحت و جمعیت کشور ساحلی،روشن افراز براساس امتداد مرز زمینی،روش رژیم مشاع و روش استفاده از پیشرفتهترین نقاط خشکی در دریا و برعکس11برای تقسیم دریای خزر نیز روشهای گوناگون زیر پیشنهاد شده است.
4-اگر کشورها بخواهند بر مبنای قلمروهای تعیین شده در حقوق بین الملل دریاها برای دریاهای نیمه بسته آزاد،دریای خزر را تقسیم کنند،دو کشور ایران و روسیه(به ویژه ایران) باید نسبت به مواد موجود در قانون مذکور در خصو سابقه تاریخی بهرهبرداری از قلمروهای دریایی توجه کنند و در تقسیم،این حق را برای خود در نظر بگیرند."