ملخص الجهاز:
"9در این مورد نکته یکی از ویژگیهای مهم کتاب تاریخ طوس که در مقایسه با سایر منابع اهمیت مضاعف مییابد،ارائه فهرستی از مدارس قدیمی شهر مشهد میباشد که در یکی دو مورد حتی اطلاعات موجود در این کتاب،یا تنها مطلب موجود و یا از معدود مطالب مستند موجود دربارهء مدارس علمیه مشهد میباشد در معرفی اجزاء مجموعه آستان قدس،علوی سبزواری اشارهای به موضوع طلاکاریهای حرم مطهر دارد که از شاه طهماسب صفوی آغاز و به نادر شاه افشار ختم گردیده است.
در این قسمت،ثبت متن عربی کتیبههای حرم از نکات جالب توجه کتاب به شمار میرود تاریخ طوس او المشهد الرضوی کتاب کوچکی است که در آن به شکلی فشرده و مختصر آنچه دربارهء شهر مشهد به کار علاقهمندان میآید،گردآوری و تدین گردیده است جالب توجه آن که به گفته یکی از محققین معاصر (مهدی سیدی)،آنچه همه نویسندگان تاریخ و جغرافیای مشهد از قول مطلع الشمس نقل و تکرار نمودهاند و حتی نویسندگان دهههای اخیر هم آنرا بیان کردهاند،نادرست میباشد و کمتر کسی کوشیده تا با مراجعه به سنگ قبر موجود در محل،اینروایات نادرست ولی مکرر را تصحیح کند.
مشهد ترسیم شده در این کتاب از یکسو در پشتسر خود مشهد قدیم را با تمامی ویژگیهای آن دارد و از سوی دیگر در پیش روی خود سالهای نخستین حکومت رضا شاه را که طی آن،مشهد نیز همچون بسیاری شهرهای دیگر دچار نوسازیهای بیبرنامهء حکومتی گردید و بخشهای مهمی از ابنیه و عمارات قدیمی خود را از دست داد همان دوره هم میتوان مشاهده کرد،از جمله در نسخه خطی چاپ نشده تاریخ و جغرافیای شهر مشهد اثر محمد بن محمد علی لاریجانی که در آنجا هم نویسنده به دلایل نامشخص،علیرغم احاطه زمانی و مکانی بر موضوع،از پرداختن به واقعه خودداری کرده و تنها به سرودن دو قطعه شعر طولانی در مورد آن مسئله اکتفا کرده است."