خلاصة:
اغنیا و قدرتمندان خفت و خواری نشان دهد و این یکی از صفات نیک اوست. همچنین این منظومهها از اطلاعات وسیع او در زمینههای مختلف از قرآن و حدیث و حکمت و عرفان و...حکایت میکند که تحلیل و بررسی موضوعی و همه جانبهء آن،ما را با وسعت اندیشه و حدود اطلاعات و اوضاع اجتماعی و سیاسی زمانهء او آشنا میکند. از آنجا که بهترین وسیلهء شناخت هر گوینده و شاعری،آثار قلمی اوست؛در این نوشته کوشش شده است ضمن ارائه تصویری کلی از نور الدین عبد الرحمن جامی-بزرگترین شاعر و ادیب قرن نهم هجری-و منظومههای هفتگانهء وی،جریان افکار و اندیشههای او در مورد برخی مسایل،از قبیل وحدت وجود،تشبیه و تنزیه،جبر و اختیار و عشق ترسیم شود و نیز برخی دیدگاههای اعتقادی و انتقادی او در قبال طبقات مختلف اجتماع بر مبنای هفت اورنگ تحلیل و ارائه گردد. مطالعهء هفت اورنگ نشان میدهد که موقعیت اجتماعی و مناعت طبع جامی او را از مداحی و چاپلوسی،بازداشته و اجازه نداده است که او در مقابل
ملخص الجهاز:
حسین صدیقی* اندیشههای جامی در مثنویهای هفت اورنگ چکیده از آنجا که بهترین وسیلهء شناخت هر گوینده و شاعری،آثار قلمی اوست؛در این نوشته کوشش شده است ضمن ارائه تصویری کلی از نور الدین عبد الرحمن جامی-بزرگترین شاعر و ادیب قرن نهم هجری-و منظومههای هفتگانهء وی،جریان افکار و اندیشههای او در مورد برخی مسایل،از قبیل وحدت وجود،تشبیه و تنزیه،جبر و اختیار و عشق ترسیم شود و نیز برخی دیدگاههای اعتقادی و انتقادی او در قبال طبقات مختلف اجتماع بر مبنای هفت اورنگ تحلیل و ارائه گردد.
»32 تحقیق در آثار ابن عربی،تأثیر خاصی بر عارف جام نهاده و وحدت وجود را اساس بینش عرفانی او قرار داده است؛از این روی،هر چه را که غیر معبود ازلی باشد،آفریدهای بیش نمیداند و معتقد است که غیر او نباید در آینهء دل جای گیرد: عالم و این همه آثار در او چرخ و این جنبش بسیار در او پرده سازند و نواگر پیوست که پس پرده نواسازی هست 42 «اگر ابن عربی در میان صوفیان اسلام معلم اول در مکتب وحدت وجود است،جامی بدون شک و تردید معلم ثانی است؛به عبارت دیگر اگر ما وحدت وجود را به مخروطی همانند سازیم،رأس این مخروط به ابن عربی اتصال دارد و قاعدهء آن به جامی میپیوندد.
جامی در سلسلة الذهب گوید: نه به تنزیه شو چنان مشعوف که به نفی صفت شوی مصوف نه به تشبیه آن چنان مایل که به جسم و جهت شوی قایل میکن این سان که کردمت تنبیه جمع تنزیه را مع التشبیه هر یکی را به جای او میدار چشم بر مقتضای او میدار 44 جامی معتقد است که خدا را نباید به غیر اوصافی که او خود را بدان توصیف کرده است،وصف کرد و نیز نباید در اثبات آنچه او خود را از آن منزه میشمارد،کوشید.