ملخص الجهاز:
"از نظر دکتر شمس در این گروه وقتی بحث ارتباط مذهب و مفهوم ملت و رابطهء آن با دولت پیش میآمد، دو دسته میشدند:1-حامیان مشروعیت مشروطه از جمله آخوند خراسانی،آیت الله طباطبایی و آیت الله بهبهانی که تنها حکومتهایی را که در عصر غیبت بر پایهء ضرورتهایی تاریخی و اجتماعی حکومت مشروطه ایجاد میشدند و با مذهب منافاتی نداشتند را مجاز میدانستند.
به نظر دکتر شمس در برابر این عده هم رویکرد دیگری وجود داشت که در آثار نویسندگان مشروطه آنها را انقلابیون، سوسیال دموکراتها و افراطیون میگفتند که با سلطنت مشروطه مخالف بودند.
از نظر دکتر شمس تنها گروهی که جمهوری را تبلیغ میکرد سوسیالیستهای انقلابی بودند که بیشترین چالش را با مجمد علی شاه داشتند و به شاه حمله میکردند و بیشترین ضربه را نیز این دسته خوردند."