ملخص الجهاز:
"لوتی شاعر،باحساسیتی مطبوع در شهرهای اصفهان و شیراز آرامشی لذت بخش مییابد و هنگامیکه نوکرهای او مست میشدند،متغیر میشود و میگوید:«ببینید،نوکرهای جدید من،کمی با تمدن تماس یافتهاند!» در زمان ما،هانری رنه دالمانی1در مسافرت نامهء بسیار ستودنی و زیبای خود که بسال 1191 در چهار جلد منتشر کرده است شرح کاملی دربارهء ایران،از نظر اجتماعی و اقتصادی بیان میکند.
همانطور که گفتیم سیلوستر دوساسی راه را برای خواندن نبشتههای میخی باز کرد،بورنوف خطوط هخامنشی را خواند،و نتیجهء کارهای خود را -------------- (1) Grotefend (2) Commentaire sur le Yasna (3) Me?moire sur deux inscriptions cune?iformes trou- ve?es pre?s d'Hamadan (4) Oppert (5) Les inscriptious des Ache?nie?nides coneues dans l'idiome des anciens Perses (6) Les inscriptions de Dour-Sar Kayan بسال 0381 منتشر کرد.
از این تصانیف آثاری که فرانسویان راجع بایران نوشتهاند،ملاحظه خواهد شد که فرانسه در قسمت شناسائی ایران سهم بزرگی دارد،چند بار در چند رشته کوشش فراوانی بمنصهء ظهور رسانیده و حتی درجهء مبتکر و پیشقدم را دارا بوده است.
چند تن از ایرانشناسان فرانسوی در این رشتهها از نظر هوشی که در تحقیقات خودبکار برده و چه از نظر پشتکاری که از خود نشان دادهاند بینظیراند و آثار فنا ناپذیری از معلومات خویش بجای گذاردهاند مانند سیسلوستر دو ساسی که خطوط پهلوی را خواند،بورنوف که زندگانی خود را وقف ایران کرد و مهل که خود را با ترجمهء شاهنامهء فردوسی بدرجهء استاد زبان فارسی رساند و دار مستتر که نظر تیزبین او بسیاری از حقایق راجع بایران را مکشوف ساخت."