ملخص الجهاز:
"چاپ ششم ترجمهء فارسی از این متن داستانی-تاریخی،که اتفاقا در مقایسه با متون دیگر،ابهام چندانی هم ندارد،این پرسش را به ذهن متبادر میسازد که این همه ترجمه چرا؟درحالیکه بسیار متون دیگر جای کار دارند و تاکنون مجال ترجمه و انتشار نیافتهاند،ترجمهء چندبارهء یک متن در پاسخ به کدام نیاز صورت میگیرد؟ کارنامهء اردشیر بابکان پس از آنکه از سال 3581 به این طرف به زبانهای مختلف گجراتی،انگلیسی،آلمانی و فرانسه ترجمه و منتشر شد،در سال 2331 یک ترجمهء فارسی نزدیک به متن پهلوی از آن به قلم صادق هدایت نیز انتشار یافت.
در واقع برگردان فهمپذیر و روان این قبیل متنها به فارسی(یا هر زبان دیگر)بدون افزودن و کاستن واژه ممکن نیست و همچنانکه ایشان نیز اعمال کرده و در همان پیشگفتار یادآور شدهاند،این تغییرات معمولا با علائمی قراردادی همراه میشوند بدین ترتیب اینکه ایشان در مورد برخی واژهها«مترادف معروف آن[را]به صورت معطوف»آوردهاند،در حقیقت افزودن واژه به خود متن است که این کار به دور از معیارهای علمی است.
این حقیقت،دربارهء بخش دوم کتاب نیز صادق است و طی آن، نویسنده به جنبههای گوناگون تجارت منطقه و محدودهء تاریخی مورد بحث میپردازد که شماری از مباحث آن اینهاست:کالاهایی که بازرگانان بخارایی صادر یا وارد میکردند؛بهای کالاها،حقوق گمرکی جادههای تجاری و سرانجام تغییرات در سیاست تجاری خانات و شرکای تجاری آنها.
مقالات کتاب اغلب حاوی نکاتی تازه دربارهء شاهنامه است،با این همه نادرستیهایی به ویژه در مورد برخی نامهای خاص به کتاب راه یافته که دور نیست شماری از آنها حاصل ترجمه و حتی غلط چاپی باشد."