خلاصة:
منطقه خلیجفارس از نگاه تئوریپردازان و استراتژیستهای روابط بین الملل از مهمترین و حساسترین نقاط جهان محسوب میشود.اهمیت روزافزون انرژی نفت و گاز در معادلات اقتصاد جهانی و موقعیت ژئواستراتژیک خلیجفارس از عمده مباحثی است که بر نقش قابل توجه این منطقه از جهان در معادلات جهانی افزوده است.از جمله مباحثی که در ارتباط با این منطقه تاکنون مورد توجه کشورهای منطقه و قدرتهای جهانی بوده،بحث ضرورت تأمین امنیت این منطقه میباشد که هم دغدغه قدرتهای بزرگ و ذی نفع در این منطقه و هم برای کشورهای منطقه حائز اهمیت است.بدون شک این مسئله که بیش از 90 درصد درآمد سالیانه کشورهای حاشیه خلیجفارس از فروش انرژی و به ویژه نفت خام به دست میآید،ضرورت تأمین امنیت منطقه را بیشتر نمایان میسازد.جمهوری اسلامی ایران نیز به عنوان یک قدرت منطقهای نقش تاریخی و تعیینکنندهای در تأمین امنیت منطقه خواهد داشت.نوشتار حاضر بر آن است با پرداختن به آنچه در چشمانداز برنامه پنجم توسعه کشور مورد توجه قرار گرفته است،و همچنین مباحثی چون پیشرفتهای سالهای اخیر ج.ا.ایران در زمینههای مختلف اقتصادی،فنی، نظامی و...به ویژه به دست آوردن توانمندی بومی و ملی دانش هست های،نگاهی جدیدتر به مبحث الگوی امنیت منطقهای در خلیجفارس داشته باشد.سؤال اصلی این نوشتار آن است که اولا در برنامه پنجم توسعه چه دستور العملها و اصولی وجود دارد که بر اساس آن بتوان این موضوع را با ایجاد یک رژیم امنیتی پایدار در منطقه تطبیق داد و ثانیا تحول در مفهوم امنیت بین الملل چه تأثیری بر ایجاد یک الگوی امنیتی با ثبات در منطقه خلیجفارس داشته است و آیا میتوان بر اساس تحولاتی که در عرصه امنیت بین الملل و به تبع آن الگوهای امنیت منطقهای و بین المللی ایجاد شده،بر اساس تئوری سازهانگاری و تأکید بر اعتمادسازی و اصلاح افکار،برداشتها و نگرشهای امنیتی شکلگرفته کشورهای منطقه نسبت به جمهوری اسلامی ایران،اقدام به ایجاد الگوهای امنیتی با ثبات در منطقه خلیجفارس نمود.
ملخص الجهاز:
"آنچه در این مقاله بر اساس برنامه پنجم توسعه مورد تحلیل و بررسی قرار خواهد داشت و دستاورد این پژوهش میباشد عبارت است از اینکه جمهوری اسلامی ایران بر لزوم ایجاد یک امنیت منطقهای منسجم و پایدار در همه زمینههای سیاسی،امنیتی، اقتصادی و فرهنگی با حضور مستقلانه کشورهای حاشیه خلیجفارس به دور از دخالتهای بیگانگان تأکید نموده و به این مسئله اشاره میکند که جمهوری اسلامی ایران تنها خواهان صلح و ثبات و آرامش در منطقه بوده و پیشرفتهای سالهای اخیر و چشمانداز برنامه پنجم توسعه تنها از جمهوری اسلامی ایران یک قدرت منطقهای صلحطلب و مسالمتجو و پیشرفته خواهد ساخت که خواهان مشارکت و همکاری با تمام کشورهای مسلمان و عرب منطقه در یک محیط عاری از تنش و تهدید خواهد بود.
همان طور که در تبیین نظری بحث اشاره شد،مطابق با رویکرد سازهانگاری عمده اختلافات و نگرانیهایی که در میان کشورهای منطقه از ایجاد یک رژیم امنیتی پایدار ممانعت به عمل میآورد-به ویژه در ارتباط با جمهوری اسلامی ایران که یک کشور غیر عرب و خارج از شورای همکاری خلیجفارس قرار دارد-بحث القائات ذهنی است که در میان سران عرب و حکومتهای آنان شکل گرفته است.
جمهوری اسلامی ایران با استفاده از این احساس نگرانی مشترک میتواند به عنوان یک قدرت منطقهای که ابزارهای لازم را در زمینههای اقتصادی و امنیتی دارد،موجبات ایجاد یک نهاد زیستمحیطی دریایی را فراهم آورد،طوری که امنیت زیستمحیطی همه کشورها به هم گره خورده و خود این موضوع میتواند در تصویرسازی مثبت از جمهوری اسلامی ایران در منطقه موثر واقع گردد."