داستان؛ اذان مغرب مقالة

"سلطان محمد خدابنده در و دیوارهای آن را با قلم زرنگار نقاشان و سلیقه‌ی دل‌نواز معماران ایرانی زینت داده و شاهکارهای‌ بسیار از روح زنده‌ی ایرانی در این شهر طرب‌انگیز در دامنه‌ی‌ کوهی که منظره‌ی آن ابهت آسمان شرق و عظمت آفتاب ایران‌ را آشکار می‌کند،در میان دود کارخانه‌های قفقاز و هیاهوی‌ رفت‌وآمد بندرهای دریای خزر،به یادگار گذاشته است. سی سال پیش که برای دیدن یکی از نزدیکان خود به تبریز رفته بود و دو هفته در سرزمین پدران‌ خود مانده بود،صبح‌ها،ظهرها و نیمه شب،بانگ شکافنده‌ی‌ مؤذن مسجد در هوای صاف مشرق زمین،پرده‌ی گوش‌ وی را چند روزی شاد کرده بود و او چنان مجذوب‌ لحن دل‌نواز این موسیقی آسمانی شده بود که از آن‌ پس،دیگر جز شنیدن این آواز آرزویی ندارد. در مقابل آن،مکتب‌دار دیلمقانی حاضر شد تا امروز هنگام غروب آفتاب،بر مناره‌ی مسجد خان بالا رود و آن‌ بانگ روح بخش را که بیست و پنج سال است دیگر به گوش‌ علیقلی نرسیده و بیست و پنج سال است به انتظار آن مرگ را امروز و فردا می‌کند به گوش او برساند."