خلاصة:
یکی از بزرگترین نیازهای روز زبان فارسی، ترجمه و مقابله با هجوم و حضور هزاران لغت علمی است که همراه با علوم و فنون مختلف، به زبان فارسی سرازیر شده اند.
بدیهی است این امر نیازمند آگاهی، تحقیق و تمرین لغت سازان و مترجمانست. از سوی دیگر لازمست علاوه بر ساختن لغات تازه، لغات علمی ای که تاکنون دیگران ساخته اند، نقد و بررسی شود، تا با طرح معایب و محاسن آنها، لغات نادرست حذف گردد. هدف این مقاله نیز همین است و پس از ارایه نظریه های کلی لغت سازی، چهل لغت در رشته های مختلف علمی را که به دست فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد فرهنگ (که در رژیم پهلوی کاری مشابه فرهنگستان امروز می کرد) ترجمه شده اند، بررسی می کند و معایب آن را بر می شمارد. همچنین برای اکثر لغات نقد شده، لغات جایگزین پیشنهاد شده اند.
One of the urgent needs of Persian language is to translate and oppose thousands of emerging technical foreign terms، entering and invading it through confronting with various branches of science and technology. It is obvious that satisfying such a need requires the translators’ knowledge and practice. In addition to coining new words، on the other hand، it is necessary for them to study the words already coined by the others so that، finding their strengths or weaknesses، inappropriate words can be abandoned. The present article follows this objective. Having introduced general theories of word coinage، it criticizes the translations of forty foreign words and finally offers alternatives for the majority of them. The revised words have been translated by the Academy of Persian Language and Literature، and the Foundation of Culture (in the time of Pahlavi regime، with the same function as the Academy of Persian Language and Literature has today).
ملخص الجهاز:
فرهنگستان زبان و ادب فارسی، اصول نه گانهی خود را پیش از این در کتابی به نام اصول و ضوابط واژهگزینی به چاپ رسانده است، فشردهی آن اصول بشرح زیر است: «اصل 1: در انتخاب معادل فارسی برای واژههای بیگانه، واژه فارسی حتی الامکان باید به زبان معیار امروز نزدیک باشد.
شرح کلی معایبی که لغات ترجمه شدهی فرهنگستان دارند و در جدول نقد لغات آمدهاند: 1 – نامفهوم: یعنی معنای لغت معادل، هرگز قابل فهم و زودیاب نیست مانند: مانک بجای پارک و آبوا بجای هیدروزول.
3 Aerosol محیط زیست هواویز فرهنگستان ذرات بسیار ریز جامد یا مایع معلق در هوا، مخفف هواآویز 1 – نامفهوم 2- حذف خلاف قاعده 3 – حتی کل لغت «هواآویز» هم به معنای اراده شده نیست.
ردیف لغت انگلیسی رشته علمی معادلی که دیگران ساختهاند منبع شرح لغت معایب و نقد پیشنهاد جدید 5 Acidity شیمی اسیدینگی فرهنگستان درسی میزان اسیدی بودن یک محلول 1 – غلط 2 – عنصر مردهی دستوری.
ترکیبات پیچیدهی شیمیایی ردیف لغت انگلیسی رشته علمی معادلی که دیگران ساختهاند منبع شرح لغت معایب و نقد پیشنهاد جدید 7 appendicits پزشکی آویز آماس فرهنگستان عفونت و آماس آپاندیس 1- عیب دستوری دارد.
ردیف لغت انگلیسی رشته علمی معادلی که دیگران ساختهاند منبع شرح لغت معایب و نقد پیشنهاد جدید 31 Ribosome زیست شناسی رناتن فرهنگستان اندامک درون یاختهای که عمدتا از رنا (RNA) تشکیل شده و جایگاه سنتز پروتئین است.
واژههای زیست شناسی درسی مدارس(1382) گروه واژهگزینی، تهران، فرهنگستان زبان و ادب فارسی.