خلاصة:
عملکرد ضعیف اقتصادی در کشورهای دارای منابع غنی طبیعی که بعد از جنگ جهانی دوم در این کشورها مشاهده و به آن توجه شد، «نفرین منابع» نام گرفت. این پارادوکس و بررسی و توجیه آن، موضوع بسیاری از تحقیقات انجام گرفته در دو دههی اخیر بوده است. این تحقیقات به بررسی اثر مستقیم و غیرمستقیم وفور منابع طبیعی بر روی متغیرهای اقتصادی پرداختهاند، تا با شناسایی مسیرهای مختلف تاثیرگذاری، راهحلی برای دستیابی به رشد بالاتر اقتصادی استخراج کنند.
توزیع نابرابر درآمد، از مشخصههایی است که در بیشتر کشورهای دارای منابع طبیعی و منابع نفتی مشاهده میشود. تمرکز این تحقیق بر روی کشورهای دارای منابع غنی نفتی است و 16 کشور از میان کشورهای توسعهیافته و در حال توسعه ی نفتخیز انتخاب شدهاند. هدف، بررسی اثر درآمدهای بالای نفتی در کشورهای منتخب بر روی نابرابری توزیع درآمد است. نتایج رگرسیون نشان میدهد که در دههی اخیر درآمدهای نفتی در کشورهای توسعه یافته ای که دولت کارآ دارند، سبب کاهش نابرابری توزیع درآمد و در بیشترکشورهای دارای دولتهای با کارایی کمتر سبب افزایش نابرابری شده است، علت این تفاوت را میتوان در زیرساخت نهادی و قانونی کشورها و ایجاد فرصتهای رانتجویی جستجو کرد، چنان که در رگرسیون تخمین زده شده، متغیر جانشین رانتجویی بیشترین تاثیر را بر نابرابری توزیع درآمد داراست.
Weak economic performance that has been observed in countries with rich natural resources is called resource curse. There have been many studies on resource curse، especially the adverse effects of this phenomenon on economic growth. Income inequality or unfair distribution of income is one of the main characteristics of resource rich countries. But، there has not been much research on the effect of resource curse on income inequality. The focus of this study is on the countries that are rich in oil and empirical study has been done for 16 countries. The purpose of this research is an analysis of the effect of oil incomes on income inequality for these countries. We find that oil incomes have reduced income inequality in countries with better governance. Rent-seeking could explain the adverse effect of oil incomes on income inequality. Our empirical results are consistent with this contention، because the index of rent-seeking has an adverse and significant effect on income distribution as measured by Gini coefficient.
ملخص الجهاز:
نتایج رگرسیون نشان میدهد که در دهة اخیر درآمدهای نفتی در کشورهای توسعهیافتهای که دولت کارآ دارند، سبب کاهش نابرابری توزیع درآمد و در بيشترکشورهای دارای دولتهای با کارایی كمتر سبب افزایش نابرابری شده است، علت این تفاوت را میتوان در زیرساخت نهادی و قانونی کشورها و ایجاد فرصتهای رانتجویی جستجو کرد، چنانکه در رگرسیون تخمین زده شده، متغیر جانشین رانتجویی بيشترین تأثير را بر نابرابری توزیع درآمد داراست.
در حقيقت، توزیع تابرابر درآمد یکی از پیامدهای نفرین منابع است، گرچه نفرین منابع بيشتر بر روی تأثير وفور منابع بر روی رشد اقتصادی تمرکز دارد، اما همان نیروهایی که سبب کاهش رشد اقتصادی ميشوند، عامل ایجاد نابرابری در توزیع درآمد نیز هستند، به همین دلیل در این مقاله موضوع مورد مطالعه بهعنوان پیامد کلی نفرین منابع دیده شده است.
در تحقیق حاضر با استفاده از نتایج مطالعات اوددکان، راند و کاسا و با توجه به میزان دسترسی به آمار، مهمترین متغیرهای تأثيرگذار روی توزیع درآمد تولید ناخالص داخلی بر پایهي برابری قدرت خرید، آزادی اقتصادی و کارایی دولت در نظر گرفته شدهاند، است که در قسمت بعدی به آن پرداخته میشود.
نتایج رگرسیون نشان میدهد که درآمد نفت در بيشتر کشورهای دارای شاخص پایین کارایی دولت که زیرساخت نهادی و قانونی ضعیفی دارند، سبب افزایش نابرابری توزیع درآمد شده است، که از آن بهعنوان نفرین منابع یاد میشود.
تأثير منفی درآمد نفتی روی توزیع درآمد که در این تحقیق برای بيشتر کشورهای مورد بررسی اثبات شد، تنها یکی از جوانب وجود منابع نفتی در کشور است.