آیین پاگشایی و طرح آن در شاهنامه (2) مقالة

"یکی خرد صندوق از چوب خشک‌ کردند و بر زد برو قیر و مشک‌ نهادش به صندوق در نرم نرم‌ چینی برندش بپوشید گرم‌ سر تنگ تابوت کردند خشک‌ به دبق به عنبر به قیر و به مشک‌ ببردند تابوت را نیم‌شب‌ یکی بر دگر نیز بگشاده لب‌ ز پیش همایش برون تاختند به آب فرات اندر انداختند فردوسی صندوق را به تابوت تشبیه کرده است،که بازگوکننده اندیشه‌ مرگ در داستان است؛یعنی داراب مرده است. در اسطوره فریدون و ضحاک نیز آیین پاگشایی‌ و طرح آن‌ در شاهنامه(2) ناهید معتمدی دیده می‌شود. سام با چند بار خواب دیدن‌ خبر می‌شود که زال زنده است. زال جوان با ویژگی‌هایی مانند یافته‌های ذهنی‌ -روانی و بدنی و نیز هویتی تازه با لقبی از سیمرغ به خانه برمی‌گردد،و در جست‌وجوی همسر است. موهای‌ زال زمانی عیب او بود،ولی حالا به عنصر زیبایی و فریبندگی تبدیل شده‌ است،و نشان از کامل شدن از لحاظ جسمی-روانی و ذهنی دارد."