ملخص الجهاز:
"[2] اما این تنها زمینه تشکیل انجمنهای ایالتی و ولایتی نبود؛ چراکه از همان نخستین جلسه انجمن محلی تبریز که در روز اول ماه رمضان (دوماهونیم بعد از اعطای مشروطیت) توسط «جمعی از علما و طلاب و تجار» تشکیل شد، مقرر گردید دو مجلس جداگانه تشکیل شوند: مجلسی متشکل از «چندنفر علما و بیستنفر از تجار» که باید «درخصوص بعضی امورات» مشاوره و گفتوگو کنند و مجلس دوم، همان انجمن نظارت بر انتخابات بود که از طبقات ششگانه ترتیب مییافت و باید کار انتخابات مجلس شورا را برعهده میگرفت.
اصولا انجمنهای محلی خود را شعبهای از مجلس شورای تهران فرض میکردند[34] و نقشی نظارتی و عالیه را بر تمام اجزای محل، حتی در سطح نظارت بر حاکم، برای خود متصور بودند البته یکی از مواد این قانون نیز بهطورضمنی بر این نقش صحه مینهاد: «چون انجمنهای ایالتی بصیرت در امور و حوائج ایالات دارند، لازم است اولیای دولت قبل از اقدام به تغییرات در ایالات، رای انجمنهای مزبوره را بخواهند ولی مجبور به پیروی رای آنها نیستند.
[70]ــ روزنامه مجلس، سال 4، ش122، 19 رجب 1329 [71]ــ روزنامه حبلالمتین کلکته، سال 17، ش31، 10 صفر 1328 [72]ــ روزنامه مجلس، سال سوم، ش26، 5 رمضان 1327 [73]ــ روزنامه حبلالمتین، محل نشر: کلکته، مدیر: جلالالدین کاشانی، سال 17، ش8، 13 شعبان 1327 [74]ــ خاطرات احتشامالسلطنه، به کوشش سیدمحمدمهدی موسوی، زوار، چاپ دوم، 1367، ص593 [75]ــ همان، ص594 [76]ــ تاریخ مشروطه ایران به روایت اسناد وزارت امورخارجه انگلیس (کتابهای آبی)، به اهتمام رحیم رضازاده ملک، مازیار و معین، چاپ اول، 1377، ص469 [77]ــ «اداره ولایتی مجلس عالی است که برای ادارهکردن امور ولایتی تاسیس شده، اداره مزبور مجری و ناظر اجرای قوانین راجعه به ولایت است» یکی از وظایف این اداره هم نظارت بر ادارات در نظر گرفته شده بود."