ملخص الجهاز:
"o} یزدگردی{o10o}در زندگی خویش به کار گرفتند،اکثر ایرانیان از تقویمگذشته بیخبر ماندند،اگرچه تقویم اوستائی بنام تقویم یزدگردی بهحیات خود ادامه داد اما اصول کبیسه در آن با دقت مورد توجه قرارنگرفت و حساب اندرگاه(گهنبار،بهیزک کوچک)و ماه بهیزک(کبیسهبزرگ 120 سالی)رعایت نشد در نتیجه نوروز از محل نجومی و حقیقیخود(اعتدال ربیعی)دور افتاد و نابسامانیها در تقویم ایرانی پیش آمد،توام با این مسأله در صدر حکومت اسلامی بیتوجهی به تجملات و تشریفاتدنیوی و سادگی و بیآلایشی مسلمین،آداب و رسوم مربوط به نوروزرا نیز از رونق انداخت اما چون دوران سادگی و راستین اسلام پس ازاندک زمانی بسر آمد و اسلام بنیامیه و بنیعباس جانشین آن شد وخلافت به سلطنت بدل گشت زمینه برای احیای تشریفات نوروزی فراهمشد.
ابو ریحان در ادامۀگفتار خود میافزاید:«اگرچه در این کار بسیار دقت نمودند ولی نوروزبه کبیسهای که استحقاق داشت نرسید،توضیحی که میدهد صحت آنرا در 28 روز تأخیر میداند و نه 60 روز،و مدعی است که نوروز باید به28 حزیران منتقل میشد و علت این کار را از اشتباه شخصی میداند کهاین کار را عهدهدار بوده است و او چنین گمان کرده است که روشایرانیان در کبیسه مانند روش رومیان است و از سوی دیگر بر طبق گمانغلط آغاز سال خود را از زوال ملک ایشان گرفته است در نتیجه اشتباهدیگری را مرتکب شده است{o29o}مسعودی نیز مینویسد:نوروزی کهدر روز یازده حزیران قرار داده شد و نوروز«معتضدی»نامیده شدنوروز پارسی نبود زیرا نوروز پارسی همچنان در چهار فصل میگشت{o(27)-بیرونی،همان مأخذ،ص 55؛ابن اثیر این خبر را جزو وقایع سال 245 هجریآورده است:رک:عز الدین علی بن الاثیر،کامل،تاریخ بزرگ اسلام و ایران،ترجمهعلی هاشمی حائری،از انتشارات علمی(تهران،بیتاریخ)،ج 13،ص 75."