خلاصة:
طرح مساله: در این مقاله تغییرات نابرابری در ایران طی سال های 1363 تا 1385بررسی می گردد.
روش: با استفاده از آمار هزینه و درآمد خانوارها، تغییرات نابرابری درآمدی به تفکیک مناطق شهری و روستایی در ایران محاسبه می شود. به این منظور از ضریب جینی، ضریب تغییرات، ضریب انحراف میانگین نسبی، شاخص تایل و سنجه آتکینسون استفاده می شود. در انجام محاسبات از نرم افزارهای Excel و Stata استفاده شده است.
یافته ها: این پژوهش نشان می دهد که روند نابرابری بر حسب شاخص های محاسبه شده در طول دوره بیست و سه ساله مورد بررسی، علی رغم فراز و نشیب های زیاد به جز دو سال پایانی مورد مطالعه روند نزولی را طی کرده است.
نتایج: مقادیر نابرابری محاسبه شده با شاخص های مختلف سازگاری دارند، و تنها در مورد ضریب تغییرات سازگاری کم تری وجود دارد. در ارتباط با سنجه آتکینسون، این شاخص با پارامترهای ε=0/25 و ε=0/5 برای ایران مناسب تر وسازگارتر با روند عمومی مقادیر نابرابری اندازه گیری شده برحسب شاخص های دیگر است.
در مجموع برای اقدامات سیاستی توصیه می شود که شاخص های نابرابری ضریب جینی، ضریب انحراف میانگین نسبی، شاخص تایل و سنجه آتکینسون راهنمای عمل سیاست گذاران قرار گیرد.
ملخص الجهاز:
"در این دو حالت ضریب جینی G به صورت روابط زیر تعریف میشود: (به تصویر صفحه مراجعه شود)میتوان نشان داد: الف)ضریب جینی ویژگیهای سهولت برآورد،وضوح محتوی و مفهوم،محدود بودندامنۀ تغییرات بین صفر و یک،عدم حساسیت نسبت به تغییر متناسب کلیۀ درآمدها وحساسیت نسبت به تغییر ثابت کلیۀ درآمدها را تأمین میکند؛ ب)ویژگیهای حساسیت متفاوت نسبت به انتقال درآمد بین افراد دارای رتبۀ متفاوتدر الگوی توزیع درآمد(اصل انتقال نزولی)و تجزیهپذیری در ضریب جینی مصداق ندارد؛ج)ویژگی حساسیت نسبت به انتقال درآمد بین افراد جامعه(اصل پیگو-دالتون)درمواردی در این شاخص نابرابری تأمین نمیشود؛ د)در صورتی که منحنی لورنز الگوی توزیع درآمد دو جامعه همدیگر را قطع نکنند،ضریب جینی شاخص مناسبی برای رتبهبندی میزان نابرابری آنها میباشد؛و لیکن اگر ایندو منحنی همدیگر را قطع کنند،ضریب جینی ممکن است رتبهبندی نادرستی از نابرابریآنها را نشان دهد.
(به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامۀ جدول 2 (به تصویر صفحه مراجعه شود) ادامۀ جدول 3 (به تصویر صفحه مراجعه شود) 5)نتیجهگیری به عنوان یک نتیجۀ عمومی از تحلیل اندازۀ شاخصهای نابرابری درآمد در کشور میتوانگفت که در طول دورۀ بیست و سه سالۀ مورد بررسی(1363 تا 1385)،علیرغم فراز ونشیبهای میزان نابرابری درآمدی در میان خانوارهای کشور،شدت نسبی نابرابری درآمددر کشور روندی کاهنده داشته و در دو سال آخر(دو سال اول برنامۀ چهارم)این روندفزاینده است؛و لیکن میزان کاهش آن بسیار محدود و غیر مؤثر بوده و در مجموع،حاکیاز ناکارآمدی سیاستهای توزیعی اعمال شده و تأثیرپذیری الگوی توزیع درآمد از عواملغیر سیاسی است که در مناطق شهری و روستایی کشور نیز به ترتیب متفاوتی تأثیر گذاشتهو موجب افزایش یا کاهش نابرابری توزیع درآمد شدهاند."