ملخص الجهاز:
"انسان باید تاریخ بداند که متوجه شود از کجا آمده است و به کجا دارد میرود و آیت انصافا تاریخدان بود،حافظه بسیار قویای داشت و من هر وقت یادم میافتد،میگویم کسانی را که مرتکب این جنایت شدهاند،باید در یک محکمه ملی به محاکمه جدی کشید که کشتن یک سرمایه ملی چه توجیهی دارد؟من شک ندارم که آن بچههائی که این کار را انجام دادند،آلت فعل بیارزشی بودند و عاملین اصلی کسان دیگری بودند که باید به موقع خودش درباره آن بحث و گفتوگو شود.
من چون در زندان رژیم گذشته بودهام،بر این امر واقفم که ساواک در کارگردانی و حتی ایجاد اکثر گروهکهای سیاسی-ازجمله حزب توده،چریکهای فدائی، مجاهدینخلق،نهضت ملی،جبهه ملی و امثالهم نقش داشت و جالب اینجاست که این طیف که از چپ چپ شروع و به راست راست ختم میشد، همگی مصدقی بودند!وجدان جامعه ما به عنوان یک موجود زنده،این را میفهمید و مرحوم آیت این را درک کرده بود که اگر حقیقت به مردم گفته شود، خیلی زود،کنه و اصل مطلب را درک میکنند.
سی سال پس از انقلاب،آیا نسل کنونی میتواند چیزی را از آیت بیاموزد و آیت حرفی برای این نسل دارد؟ اگر ما مبارزه حق و باطل را یک مبارزه مستمر بدانیم که اینگونه هم هست،اگر مظهر باطل را شیطان بدانیم،شیطان این سوگند را خورده که از انسان دست برنمیدارد و مظهر حقطلبی را هم خداخواهی قرار بدهیم که ازلی و ابدی است،این تنازع همواره وجود دارد و در نتیجه چنین روحیه و اندیشهای برای بشر لازم است که سادهگزینی را کنار بگذارد و باور کند که در کالبد انسان میتواند شیطانی نهفته باشد که درصدد تجاوز به حقوق بشر و پایمال کردن حقوق مردم است و به هر ابزاری و وسیلهای که برایش کار برداشته باشد،متشبث میشود."