خلاصة:
<P>فهم و معرفت قرآن،لازمهء بهرهمندی از هدایت آن است،اما این کتاب آسمانی از دو گونه معرفت برخوردار است:معرفت ظاهری و معرفت درونی و نهانی.معرفت ظاهری قرآن با استفاده از شیوهء تعلیمی معصومان و با فراهمآوردن شرایط آن برای همگان میسور است،ولی معرفت درونی و نهانی آن،به صورت کامل،در اختیار همگان نیست؛بلکه مراحلی از آن در انحصار پیامبر و امامان معصوم(ع)است و به تعبیر دیگر،معرفت معصومان از قرآن با غیرآنان یکسان و همسان نیست.غیرمعصوم،از معرفت ظاهری قرآن،در صورت فراهم آوردن شرایط آن،میتواند بهرهمند شود و معرفت باطنی قرآن را نیز در مواردی و در منزله نازلتری به دست میآورد،ولی مراحلی از معرفت درونی و نهایی قرآن را میباید از معصوم(ع)فراگرفت.تنها آنان از مراتبی از فهم قرآن برخوردارند که دیگران را از آن نصیب و سهمی نیست و این امر از متن برخی از روایات و مطالعه دلایل دیگر قابل دریافت است.</P>
ملخص الجهاز:
"استادیار گروه آموزشی علوم قرآن و حدیث دانشگاه قم کسی میتوان ادعا کند که از معرفت کامل قران بهرهمند است؟آیا همهء انسانها،پس از مراجعه به قرآن،میتوانند از همهء مفاهیم و محتوای نهانی آن بهره برند یا ممکن است هرکسی در حد توان خود،تنها از بخشی از معارف بلند قرآن بهرهمند گردد؟آیا معرفت صحابیان و تابعیان و همچنین معرفت دیگر مفسران با معرفت پیامبر(ص)و معصومان از قرآن یکسان است؟آیا پیامبر اسلام(ص)و امامان معصوم(ع)از معرفت ویژهای نسبت به قرآن برخوردار نیستند که دیگران از آن محرومند؟ این پژوهش بر آن است تا روشن کند که پیامبر اسلام(ص)و امامان معصوم(ع)از مراتبی از فهم و معرفت باطنی قرآن برخوردارند که دیگران از آن مرتبه معرفت باطنی محروم بودهاند و توان درک آن را نداشتهاند و آن مرحله از معرفت باطنی،در انحصار آنان است و دیگران،در صورت لزوم،میباید آن معرفت ویژه قرآنی را،از معصومان(ع) فراگیرند.
قرآن نیز خود را فروآمده به زبان عربی روشنگر میداند: نزل به الروح الامین علی قلبک لتکون من المنذرین بلسان عربی مبین (شعراء391/-591)قرآن را جبرئیل بر قلب تو نازل کرد تا از انذارکنندگان باشی،و آن را به زبان عربی آشکار،نازل نمود یعنی زبان ظاهری قرآن،عربی مبین است و از این جهت فهم ظاهری آن،اختصاصی نبوده و ظاهر آن مستقل از عترت،حجت است و در مواردی از نزول آیات،پیامبر(ص) واسطهای بیش نیست و خطاب آیات متوجه دیگران است و اگر ظاهر آیه،متوجه رسول است،از باب مثل معروف«ایاک اعنی و اسمعی یا جاره»است یعنی به تو میگویم ولی همسایه تو گوش کن و امام صادق(ع)نیز بدان اشاره دارد و میفرماید:«نزل القرآن بأیاک اعنی و اسمعی یا جاره»قرآن مانند این ضرب المثل نازل شده که گویند به تو میگویم و ای همسایه گوش کن(کلینی،036/02)."