خلاصة:
تنوّع در موضوع و محتوا از ویژگیهای عمده شعر قیصر امین پور به شمار می رود. او در شعر خود به موضوعات گوناگون مانند مسائل اجتماعی، تقابل سنّت و تجدّد، تضاد میان باورها و تصوّرات آدمی با واقعیّات موجود، آزادی، آرمان گرایی، انتظار و ... توجّه خاصّی نموده است. در اشعار قیصر، موضوعات اجتماعی از برجستگی و اهمیّت ویژه ای برخوردار است و اغلب مضامین شعری او در خدمت اجتماع و مسائل مربوط به آن است. مجموعه های اشعار اولیّه قیصر رنگی مکتبی– مسلکی دارد و آمیخته با حماسه و عرفان و سرشار از آرمان گرایی و ظلم ستیزی است که به تدریج به شعری انسان مدار، واقع بین، جزءنگر و جهان گرا بدل می شود؛ بدین ترتیب او در مجموعه های بعدی شعر خود، حرکتی را از شعر شعارگرا به سوی شعر شعورگرا و فرهیخته آغاز می کند. در این مقاله جلوه های گوناگون اندیشه و تفکّر در شعر قیصر امین پور مورد بررسی و تامّل قرار گرفته است تا جنبه های شاخص ذهنی و فکری وی مشخص گردد.
ملخص الجهاز:
"قیصر نیز در مجموعههای نخستین اشعار خود تحت تأثیر فضای انقلاب که ریشه درغفلتستیزی،جهلستیزی و دعوت مردم به بیداری دارد،رویکرد ویژهای به جهاد و مبارزه درمسیر حفظ آرمانهای اسلامی و انقلابی دارد؛تا بدانجا که در مجموعۀ«در کوچه آفتاب»کهمقارن با پیروزی انقلاب سروده شده است،فصلی را به«جهاد»اختصاص میدهد و با بیانیحماسی از مبارزه و جهاد در برابر دشمن سخن میگوید: {S-«ای خصم مرا سر،سر جنگ است هنوز#ر چلۀ خشم من خدنگ است هنوز#در ترکش اگر نمانده باشد تیری#زنهار،مرا ناخن و چنگ است هنوز#»S}(در کوچه آفتاب:59) {S-«از گوشۀ چشم یک نظر اندازیم#در خرمن دشمنان شرر اندازیم#یا خصم،خود از دست سپر اندازد#یا ما ز تنش،دست و سپر اندازیم»S}(همان:62) «ستایش شخصیتهای مبارز و آزادیخواه»که در بیداری مردم تأثیر داشتهاند،بهعنوان یکی از ویژگیهای اشعار انقلاب امین پور مطرح است.
قیصر در«غزلتقویمها»(تنفس صبح:97)،«خستهام از این کویر»(آینههای ناگهان:85)و«هبوط در کویر»(دستور زبان عشق:49)صریحا تحت تأثیر اندیشههای دکتر شریعتی قرار دارد: {S«چون آب،روان بیقراری داری#چون آتش،جان پر شراری داری#-بر قلۀ عشق،با قلم میگذری#گویی که به دوش خویش داری داری#»S}(در کوچه آفتاب:26) از جمله شخصیتهای بزرگ دیگری که قیصر در اشعار خویش به توصیف ایشان پرداختهاند،میتوان از«آیت اللٰه طالقانی»نام برد: -«یاران به آفتاب بگویید:/صد پاره شو،هزار ستاره/تا ذره،ذره،ذره بسازیم/بر بامی ازبلند شهادت/تندیسی از عروج...
»S}(دستور زبان عشق:53) شاعر در غزل«دید و بازدید عید»،هرچند مخاطب را از شک و تردید در ساحت یقینیات برحذر میدارد اما در عین حال«شک و تردید»را مؤلفۀ ایمان دینی میداند و بزرگترین دردانسان معاصر را«شک و تردید و بی-باوری»قلمداد میکند: -«{Sسایۀ سنگ بر آیینۀ خورشید چرا؟#خودمانیم،بگو این همه تردید چرا؟#نیست چون چشم مرا تاب دمی خیره شدن#طعن و تردید به سرچشمۀ خورشید چرا؟#طنز تلخی است به خود تهمت هستی بستن#آنکه خندید چرا؟آنکه نخندید چرا؟..."