ملخص الجهاز:
"خواه ما گرایش انسان را بزندگی اجتماعی و جزو سرشت و از فطریات او بشماریم و معتقد گردیم،که یکی از غرائز و تمایلات درونی وی اینست که درکنار همنوع خود (1)-تجرید العتقاد چاپ صیدا ص 215،در حقیقت آنچه در این بحث میخوانید، توضیح و تشریح پنجمین دلیل از دلائل نهگانه او است،و آن دانشمند بزرگ خلاصهء این دلیل را در قالب یک جملهکوتاه ریخته و چنین فرموده است:«حفظ النوع الانسانی» زندگی کند،و از زندگی فردی دوری گزیند چنانکه گروهی از دانشمندان بر این عقیدهاند، و از قدیم الایام گفتهاند«الانسان مدنی بالطبع» یا اینکه آنرا اثر غریزه«استخدام طلبی»بشر بدانیم و بگوئیم:«استخدام» و استفاده از هر موجودی به نفع خویش،از غرائز اصلی بشر است،یعنی همانطور که انسان از میوه و شاخه و برگ و ریشه و چوب و هیزم درختها،در زندگی استفاده میکند و آنها را در راه مقاصد خود،به کار میبرد و یا از گوشت و پوست و پشم و خون و شیر و شاخ انواع حیوانات،بهره میبرد و همه را در راه مقاصد حیاتی خود«استخدام»مینماید همچنین در راه پیشبرد مقاصد زندگی خود،از وجود همنوعان استفاده نموده،و به حکم غریزه«استخدام»به زندگی دستجمعی که از آثار بارز آن،استفاده متقابل از دسترنج دیگران است،تن میدهد و این غریزه را دربارهء همنوعان خود نیز بکار میبرد1 چیزیکه هست موجودات دیگر،در برابرقدرت و نیروی فکری وی بدون قید و شرط تسلیم میگردند،ولی از آنجا که انسان دارای درک وشعور و تفکر است،نمیتوان کار و کوشش او را رایگان تملک نمود،زیرا او نیز انسانی همانند دیگران است،حس شعور،دارد و«خود- خواه»و«خوددوست»است،خواهان همان چیزی است که دیگری از او میخواهد،از این نظر انسانی که خواهان استفاده از دسترنج دیگران است ناچار است مقداری از نتایج کار و کوشش خود را در اختیار دیگران بگذارد تا متقابلا از نتائج آنها برخوردار گردد."