خلاصة:
منطقهی دیلم در قرون اولیه اسلام به سبب کوهستانی بودن و مردم سختکوش و شجاع آن،یکی از مناطق امن و مناسب برای مخالفان خلفا بود و تا اواسط قرن سوم هجری با وجود حکومتهای محلی اسپهبدان،توانست استقلال نسبی و محلی خود را حفظ کند. گاهی وجود پناهندگان سبب شورشهایی علیه حکومت میشد.ازجمله شورش یحیی بن عبد الله است که از وابعهی فخ جان به در برده بود.یحیی پس از فرار از واقعه فخ به طبرستان رفت و در آنجا طرفداران بسیاری یافت.یحیی نخستین قیام علیه حکومت هارون و عباسیان را رهبری کرد و در سال 176 هـ به شهادت رسید.
ملخص الجهاز:
"مدت زمان نهچندان زیادی از عهدشکنی مردم کوفه در دعوت امام حسین(ع)زیر نظر و فشار دقیق کارگزاران اموی نگذشته بود و این جنبشهای ناموفق در کوفه پس از واقعهی کربلا نیز اتفاق افتاده بود،مردم عراق بهویژه کوفیها پس از چندین شکست از قیام حسین بن علی تا شورش عبد الرحمن بن اشعث و ولایتداری بیستسالهی حجاج (57-59 هـ ق)بهطورکلی سرخورده و ناامید شده بودند،دیگر تمایلی به شرکت در قیام تازهای را مانند قیام زید که سال 221 هـ درکوفه شکل گرفت نداشتند،در عین حال اهل عراق بیشتر با علویان همدلی میورزیدند تا به دیگران،بنابراین به نظر میرسید که هستهی قیام را به جایی دوردست که از سلطهی دولت شام بیرون باشد و ناخرسندی مردم آن از استیلای امویان کمتر از اهل عراق نباشد،انتقال دهند،تا هم خطر کشف و خنثی کردن سازمان را کمتر سازند و هم بر احتمال جذب نیروهای تازه بیفزایند.
تعدادی از داعیان و افراد به مناطق دیگر فرستاد شدند،ازجمله سه داعی به عراق و سه نفر به مغرب اعزام شدند،که در بین آنها ادریس بن عبد الله نیز بود(احمد بن سهل رازی،اخبار فخ و خبر یحیی بن عبد الله و اخیه ادریس بن عبد الله،ص 85-55)از این تاریخ تا ظهور یحیی در دیلم 3 سال فاصله است."