خلاصة:
نمایهسازی و چکیدهنویسی از جمله شیوههای نوین سازماندهی اطلاعات میباشند که با گسترش روزافزون مجراهای تولید اطلاعات و نیز لزوم افزایش سرعت و دقت دسترسی به اطلاعات تولیدشده، از اهمیت ویژهای برخوردار شدهاند. درباره نمایهسازی و چکیده نویسی منابع زیادی بهمنظور رفع موانع نمایهسازی و چکیدهنویسی منتشر شده است. هدف از پژوهش حاضر تحلیل و بررسی جامع آثار فارسی موجود از جمله کتاب، پایاننامه، و مقاله است که از ابتدای طرح مبحث نمایهسازی و چکیدهنویسی در حوزه کتابداری و اطلاعرسانی در ایران چاپ و منتشر شده است. نتایج بررسی نشان میدهد در ایران نخستین نوشتههای فارسی در حوزه نمایهسازی و چکیدهنویسی در اوایل دهه 1350 منتشر شدند و بیشترین و برجستهترین آثار این حوزه در دهه 1380 منتشر شدند. همچنین در طول 4 دههای که از طرح بحث نمایهسازی و چکیدهنویسی در ایران میگذرد، آثار موجود در این حوزه اعم از کتاب و مقاله، بیشتر تالیفی هستند و بیشترین این آثار، به نمایهسازی و جنبههای مختلف آن اختصاص یافته است.
ملخص الجهاز:
"هدف ازپژوهش حاضر تحلیل و بررسی جامع آثار فارسی موجود از جمله کتاب،پایاننامه،و مقالهاست که از ابتدای طرح مبحث نمایهسازی و چکیدهنویسی در حوزۀ کتابداری و اطلاعرسانیدر ایران چاپ و منتشر شده است.
در این دهه،اهمیت پرداختن به نمایهسازی و چکیدهنویسیبه عنوان شیوههای نوین سازماندهی منابعبه ویژه با افزایش حجم منابع غیر کتابی،منابعفراوان موجود از طریق اینترنت و نیز ضرورتایجاد پایگاههای اطلاعاتی تخصصی،نسبتبه دهههای قبل دو چندان شده است و شاهدانتشار بیشترین آثار همراه با بسط مباحثمطرحشده در دورههای قبل و همچین طرحمباحث جدیدی مانند نمایهسازی در وب،نمایهسازی چند رسانهایها،نمایهسازی منابعالکترونیکی،و نظایر آن هستیم.
به ایندلیل آثار انتشار یافته در این دوره در چنددسته قرار میگیرند: دستهای به طرح مجدد مباحث طرحشدهدر دورههای پیش و بسط آنها پرداختهاند،که آثار زیر از آن جملهاند:«بررسی کاربردنمایهسازی ماشینی در کتابخانهها»اثر نیاکان(101)؛«آیین چکیدهنویسی»اثر نجیبی(97)؛«ارزشیابی نمایهها:ملاکهای نمایهکارآمد»اثر لی13(72)ترجمۀ مختاری؛«لزوماستانداردسازی نمایهها با نگاهی به نمایههایانتهای کتاب براساس استاندارد ایزو 999-1996»اثر تیموری خانی(21)؛«ارزیابینمایه و نمایهسازی:معیارها و استانداردها»اثر اشرفی ریزی و کاظمپور(9)؛و«بررسیانسجام در نمایهسازی»اثر اشرفی ریزی وکاظمپور(10).
برخی به بررسی وضعیت نمادها وچکیدهها پرداختهاند که از آن جملهاند:«نحوهنمایهسازی پایاننامهها در مرکز اطلاعات ومدارک علمی ایران»اثر معمار طلوعی(88)؛«چگونگی نمایهسازی در پایگاههای اطلاعاتیمراکز اطلاعرسانی تهران»اثر میر جلیلی(95)؛و«مقایسه چکیدههای فارسی پایاننامههایکارشناسی ارشد دانشگاه امام صادق(ع)ازسال 1368 تا 1382 با استانداردهای بینالمللیایزو»اثر دیبا و لاریجانی(31).
در این دهه اهمیت پرداختنبه نمایهسازی و چکیدهنویسی به عنوانشیوههای نوین سازماندهی منابع به ویژه باافزایش حجم منابع غیر کتابی در کتابخانههاو مراکز اطلاعرسانی،منابع فراوان موجود برروی اینترنت و نیز ضرورت ایجاد پایگاههایاطلاعاتی تخصصی،نسبت به دهههای قبلدو چندان شده است."