خلاصة:
نوشتار پیش رو، با عنوان «نقش و کارکرد روایات تفسیری معصومان(» در صدد آن است تا ضمن شناسایی گونهها و کاربردهای متنوع روایات تفسیری، مهمترین کارکردهای آنها راـ با ارائة برخی نمونههاـ در فهم و تفسیر آیات قرآنی با تأکید بر دیدگاهها، مبانی، روش و گرایش تفسیری علامه طباطبایی تبیین و بررسی کند. پرسش کلیدی و اساسی مقاله، این است که آیا همة روایات موجود در تفاسیر، روایات تفسیری شناخته شده، در فهم مفاد آیات قرآنی، نقش و کارکردی یکسان ایفا میکنند؟
ملخص الجهاز:
"آیا به یوسف( قصد زنا نسبت ندادند؟ آیا نگفتند ایوب( به گناهان خود مبتلا شد؟ آیا نگفتند داود( به دنبال پرندهای افتاد تا اینکه نگاهش به همسر اوریا افتاد و عاشق او شد و از این رو، شوهرش را پیشاپیش تابوت (خط مقدم جنگ) فرستاد تا کشته شد، سپس با همسر او ازدواج کرد؟ آیا نگفتند موسی( عنین است و او را آزردهخاطر نکردند تا اینکه خداوند وی را از آنچه به او نسبت دادند، تبرئه کرد؟(صدوق، 1362ش، ص102، مجلس22) علامه در ذیل آیات سورة یوسف، ضمن اشاره به برخی روایات از منابع اهل سنه و شیعه و رد و انکار مفسران از جمله طبرسی(1367ش، ج8، ص472) در تنزیه این پیامبر الهی چنین میگوید: «این داستان که در روایات مذکور آمده از تورات گرفته شده، چیزی که هست نقل تورات از این هم شنیعتر و رسواتر است، معلوم میشود آنهایی که داستان مزبور را در روایات اسلامی داخل کردهاند، تا اندازهای نقل تورات راـ که هم اکنون خواهید دیدـ تعدیل کردهاند.
»(حویزی، 1415ق، ج1، ص121، ح 344) نمونة دوم: از ابن مسعود روایت شده است که هنگامی که آیۀ «الذین آمنوا ولم یلبسوا إیمانهم بظلم»(انعام: 82) نازل شد، برای مسلمانان این پرسش و نگرانی پیش آمد که به پیامبر( گفتند: در میان ما هر کسی به نوعی به خود ستم کرده است؛ با وجود این، آیا ما در شمار مؤمنان خواهیم بود و رحمت الهی شامل حال ما خواهد شد؟ پیامبر( فرمود: این نگرانی شما از این جهت است که مراد از ظلم را در این آیه ندانستید، چه اینکه مراد از ظلم در آیه، شرک است."