خلاصة:
پس از جنگ جهانی دوم، جهان به دو قطب متضاد به رهبری آمریکا و شوروی تقسیم شده بود. استراتژی آمریکا جلوگیری از گسترش نفوذ کمونیسم در جهان به ویژه در منطقه خاورمیانه بود. بدین منظور سیاست اتحاد منطقه ای را از طریق پیمان های دفاعی سیاسی، اقتصادی در پیش گرفت و پیمان ناتو و سیتو و سپس بغداد (1955م.)را به عنوان حلقه امنیتی علیه شوروی به وجود آورد. در پیمان بغداد علاوه بر اهداف سیاسی و نظامی اهداف اقتصادی نیز مدنظر قرار داشت. پیمان بغداد با کودتای عبدالکریم قاسم (1958م.) و خروج عراق از آن تضعیف گردید و مقر آن به آنکارا انتقال داده شد و به سازمان پیمان مرکزی- سنتو- تغییر نام یافت. در این مقاله روند پیدایش و تاثیرات منطقهای این پیمان مورد بررسی و تحلیل قرار میگیرد.
ملخص الجهاز:
"این پیمان زاییده شرایط سیاسی-نظامی پس از جنگ جهانیدوم بود که با حمایت آمریکا به منظور مقابله با اتحاد جماهیر شوروی به وجود آمد.
(احمدی،1385:36)عدم عضویت دولت آمریکا در پیمان بغداد به چند دلیل صورت گرفت:نخست برایاینکه کشورهای عرب خاورمیانه به ویژه مصر را به دلیل درگیری عمیق آن کشور درکشمکش کشورهای عربی با رژیم اسرائیل از خود نرنجاند.
) بر این اساس،هدف دولت ایران از پیوستن بغداد تأمین امنیت و صلح بینخود و کشورهای همسایه و ایجاد اتحادیهای از دول خاورمیانه به ویژه کشورهای عربیآن منطقه برای دستیابی به اهداف همهجانبه خود با حمایت آمریکا بود.
(آوری،1379:104و 61-60) در اعلامیه وزارت امور خارجه شوروی-که بر ضد پیمان بغداد و پیوستن ایران بهآن پیمان صادر شده بود-پس از اشاره به اوضاع خاورمیانه و تلاش آمریکا و انگلیسبرای کشاندن کشورهای این منطقه به دستهبندیهای نظامی و افشای ماهیتاستعماری آن پیمانها،با بیبنیاد خواندن خطرات اتحاد شوروی برای برای صلح و امنیتجهان که از سوی امپریالیستها ساخته و پرداخته شده است،به توضیح اصل اساسیسیاست خارجی شوروی پرداخت و مدعی شد که تمایل دائمی و تزلزلناپذیر این دولتبه صلح بین ملتهاست و عدم مداخله در امور داخلی و احترام به حق حاکمیت واستقلال و تمامیت ارضی سرزمین آنها و اینکه اتحاد شوروی به برقراری صلح و کاهشتشنجات بین المللی سخت پایبند است و در پی قطع مسابقه تسلیحاتی و تحریمسلاحهای اتمی و هیدروژنی است.
این نظریات،مورد حمایت دولت آمریکا قرار گرفت و در7 آذر اعلام داشت:>>هر نوع تهدیدی علیه امنیت و استقلال سیاسی ترکیه،پاکستانعراق و ایران را حرکتی خصمانه تلقی خواهند کرد<<."