خلاصة:
جنبش های اسلامی، ویژگی های متنوع و مختلفی دارند که از لحاظ شکلی و سازمانی، فکری و عقیدتی، اهداف و منافع، محیط تاریخی و جغرافیایی، عملکرد و مبارزه و دیگر موارد، قابل طرح و مداقه علمی اند. هدف ما در این پژوهش، گونه شناسی فکری این جنبش ها می باشد. قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که اولا، این جنبش ها بر اساس مبانی فکری، به چند جریان مهم تقسیم می شوند؟ و ثانیا، پیامدهای سیاسی - امنیتی این دیدگاه های فکری متفاوت در جهان اسلام، چه خواهد بود؟
بر این اساس، نویسنده معتقد است احیای هویت، به عنوان مهمترین دغدغه جنبش های اسلامی معاصر، ارتباط تنگاتنگی با امنیت در جهان اسلام دارد، اما در مورد نحوه تاثیرگذاری احیاگری این جنبش ها، باید به تفاوت هایشان در نوع نگرش به مقوله هویت توجه کرد. با توجه به پتانسیل های فقهی و کلامی، به نظر می رسد تنها جنبش های اسلامی عقل گرای اجتهادی توانائی لازم را برای ایجاد الگوی سیاسی بدیل در جهان اسلام و ایجاد امنیتی پایدار و همه جانبه در آن دارند.
The Islamic movements contain divers and different features which can be studied from several aspects including formal، organizational، intellectual، ideological، aims and interests، historical and geographical environment، performance، movement and etc. This paper intends to study the intellectual typology of these movements through raising the following questions: How many fraction they are? And what are the implications of these fractions? In this regard، the author believes that identity revival، as one of the main concerns of the contemporary Islamic movements، has a very close relationship with the security of the Islamic world، however، the way of revival by these movements depends on their different views on the issue of identity. Given the potentials of jurisprudence and Kalam، it seems that it is only the Islamic rationalist movements based on Ijtihad that can provide an alternative political model in the Muslim world and develop holistic and sustainable security thereof.
ملخص الجهاز:
قصد داریم به این پرسش پاسخ دهیم که اولا،این جنبشها براساس مبانی فکری،به چند جریان مهم تقسیم میشوند؟و ثانیا،پیامدهای سیاسی-امنیتی این دیدگاههای فکری متفاوت در جهان اسلام،چه خواهد بود؟ بر این اساس،نویسنده معتقد است احیای هویت،به عنوان مهمترین دغدغهجنبشهای اسلامی معاصر،ارتباط تنگاتنگی با امنیت در جهان اسلام دارد،اما در موردنحوه تأثیرگذاری احیاگری این جنبشها،باید به تفاوتهایشان در نوع نگرش بهمقوله هویت توجه کرد.
بر اساس این بحث نظری،مشخص گردید که احیای هویت،به عنوان مهمترین دغدغهجنبشهای اسلامی معاصر،ارتباط تنگاتنگی با امنیت در جهان اسلام دارد،اما در مورد نحوهتأثیرگذاری آنها باید به تفاوتهایشان در نوع نگرش به مقوله هویت توجه کرد.
در ادامه مقاله،تلاش خواهیم کرد با گونهشناسی جنبشهای اسلامی معاصر و نحوه نگاه آن به هویت دینیو تفاوتهای آنها،بر اساس مبانی کلامی و فقهی این جنبشها و چگونگی تأثیر این نگاههایمتفاوت،به موضوع امنیت در جهان اسلام بپردازیم.
به عبارت دیگر،پاسخ به این پرسش است که ایندیدگاههای متفاوت،چگونه بر امنیت و ثبات جوامع تأثیرگذار میباشند؟ نقش جنبشها در ارائه الگوی سیاسی-اجتماعی کارآمد و ایجاد امنیت پایدار و همهجانبهبرای امت اسلامی،ارتباط نزدیکی با مبانی نظری این جنبشها،همچون مبانی معرفتشناسی&%05024RTMG050G% دینی و فقهی و مبانی کلامی آنها دارد و شناخت جهتگیریها و راهکارهای آنها،بدون درنظر گرفتن مبانی فکری آنها،امکانپذیر نیست،زیرا این جنبشها،اعتقادی بوده و نیروهایآنها هرگونه عمل سیاسی و اجتماعی خود را بر اساس اعتقادات خود توجیه میکنند.
این نوع جریانات اسلامی،بر اساس مبانی فکری خود به تفسیردین میپرداختند و نقش مهمی در شکلگیری برخی جنبشهای اسلامی در جهان اسلام دارند.
هماکنون،بسیاری از این جنبشها،در جهان اسلام به عنوان جنبشهای فرهنگی و کمترسیاسی فعال بوده و عمدتا ماهیتی محافظهکارانه و میانهرو دارند و تلاش میکنند توده مردم رابا اسلام آشنا کرده و ارزشهای دینی و فقهی را در جامعه گسترش دهند و هویت اسلامی رادر جوامع محافظت کنند.