خلاصة:
از منظر تجربه دینی، ذات خدا به وصف اخلاقی رحمت متصف می شود و نظریه معلولی معنا ـ که در حوزه معناشناسی فلسفی مطرح است ـ این امکان را به وجود می آورد که وصف اخلاقی رحمت، به همان معنای انسان انگارانه آن، یعنی دلسوزی و مهربانی، درباره ذات خدا به کار رود. با توجه به مفاد نظریه معلولی معنا، می توان ادعا کرد که مهربان و دلسوز بودن خداوند منافی با تنزه و بساطت ذات او نیست. معناشناسی کفر در قرآن کریم نشان می دهد که کفار همان ظالمان پایمال کننده اخلاق هستند که تا حد ممکن و تا زمانی که مایل اند بر مظلومان ظلم روا می دارند. رحمت خدا یا همان دلسوزی او برای مظلومان اقتضا می کند که داد آن ها را از کفار بازستانده و آن ها را تا زمانی که مایل است در جهنم عذاب کند. این شیوه از عذاب، دقیقا بسان روش کفار در ظلم به مظلومان است. وسعت فراگیر رحمت خداوند به دار دنیا اختصاص دارد اما در دنیای دیگر، رحمت خداوند به مومنان محدود است و مانع عذاب جاودانه کفار در جهنم نیست.
ملخص الجهاز:
"بررسی جاودانگی عذاب کفار در جهنم از منظر صفت رحمت الهی دکتر فرهاد زینلی بهزادان*تاریخ دریافت:1389/12/09 دکتر کاظم قاضی زاده**تاریخ پذیرش:1390/04/10 دکتر حسین هوشنگی*** دکتر نهله غروی اصفهانی**** کیده {IBازمنظر تجربۀ دینی،ذات خدا به وصف اخلاقی رحمت متصف میشود و نظریۀمعلولی معنا-که در حوزۀ معناشناسی فلسفی مطرح است-این امکان را به وجودمیآورد که وصف اخلاقی رحمت،به همان معنای انسان انگارانۀ آن،یعنی دلسوزی ومهربانی،دربارۀ ذات خدا به کار رود.
اثبات سازگاری وسعت رحمت الهی با عذاب جاودانۀ کفار در جهنم از منظر تجربه دینی،رحیم بودن خداوند از اوصاف جمالی اوست و خداوند در کناراین اوصاف،از اوصاف جلالی نیز برخوردار است که منشأ غضب او بر کفار ودادستانی او برای مظلومان میشود.
قرآن کریم،در عین اینکه به فراگیر بودن رحمت خداوند نسبت به هرچیز اشاره میکند،اطلاق این فراگیری را محدود به دار دنیا میداند:«عذاب خود را به هرکسی بخواهم میرسانم،و رحمتم همهچیز را فراگرفته است و به زودی آن را برایکسانی که پرهیزگاری میکنند و زکات میدهند و آنان که به آیات ما ایمان میآورند،مقرر میدارم»(الأعراف156/).
ممکن است تصور شود که برخی مصادیق کفر مانند انکار خداوند ورسالت پیامبران،معنایی صرفا اعتقادی داشته و با امکان مهربان و عاطفی بودن کفار قابلجمع است اما باید توجه داشت که تصویر خدا در ادیان ابراهیمی،و همچنین نگاه آنهابه رسالت پیامبران،پیوندی ناگسستنی با اخلاق فاضله دارد و کفر اعتقادی،همواره بابرخی رذایل اخلاقی از جمله ظلم در ارتباط است."