ملخص الجهاز:
"قامها و سبکهای موسیقی ترکمن موسیقی ترکمن دارای چهار مقام مادر وچهار سبک مشهور است که امروزه حدوداپانصد آهنگ شناخته شده در این چهار مقامو چهار سبک اجرا میشود.
در آثار شاعران کلاسیک ترکمن ازقهرمانانی همانند کوراوغلی و یوسف واحمد نام برده شده است به طور مثال با تیر(بهادر)نفس در دیوان مسکین قلیچ،(چودر)در دیوان مختوم قلی،که خوانندگانو سرایندگان ترکمن امروزه نیز با خواندنگوشههایی از زندگی این قهرمانان حماسیدر واقع مردم را به پایداری،جوانمردی وبزرگمنشی دعوت میکنند.
بخشی دعوت شده به این عروسیاز شاگردان دردی بوده است و همان مقامیرا مینوازد که دردی برای سویلیمینواخت.
گاهی به کاربرد موسیقی ترکمنی زندگی یکنواخت ایلی،کوچ پیاپی ودامپروری موجب شده است تا موسیقیترکمنی به اقتضای طبیعت این زندگی بهشدت از موضوعات پیرامون خود الهام یافتهو در همان راستا نیز مورد استفاده قرار گیرد.
علاوه بر آن بسیاریاز قطعات با مضامین عاشقانه مانند صاحبجمال آت گل یار،آوادان گلین که توسطدوتار نواخته میشود به موسیقی چوپانیترکمن در نوای نی چوپانان جاری است ورابطهای نزدیک با معیشت دامی دارد.
بخشیهای ترکمنبه واسطۀ دوتار و کمانچه کلیۀ مقامات آوازیو سازی قوم خود را در عروسیها ارائه وبیان مینمایند و در حال حاضر تنها راه انتقالاین موسیقی در میان نسل جوان این راهصورت میگیرد.
بنابر نظرکهنسالان و محققین قوم ترکمن در ساختماندوتارهای گذشتۀ ترکمنی نیز در انتهای کاسهو ابتدای دستهساز و در زیر تارها آششیق(جوز)قرار میدادند که امروزه نیز شکل وجایگاه قرار گرفتن آن به سیاق گذشته است.
امروزه این ساز راویکلیه مقامهای موسیقی ترکمنی بوده وبخشیها توسط کمانچه سبکهای مختلفموسیقی ترکمن را اجرا میکنند،اما برخلافدوتار به تنهایی در کار خوانندگی مورداستفاده قرار نمیگیرد و پیوسته با دوتارهمراه است."