خلاصة:
یکی از راه های حفظ زبان ها و گویش ها کوشش برای ثبت علمی دقیق آن هاست. در این مقاله سیستم آوایی گویش کوردهی به گونه ای مختصر مورد بررسی قرار می گیرد. پس از معرفی واج ها و واج گونه های گویش کوردهی، ساختار هجایی سپس فرایند های آوایی و آنگاه مشخصات زبر زنجیری گویش مورد بررسی قرار گرفته است.
ملخص الجهاز:
"گویش کوردهی علیرغم داشتن شباهتهایی با فارسی استاندارد از جهاتی نیزبا آن متفاوت است که از تفاوتهای بارز آوایی آن میتوان به رواج بسیار فرایند حذف،عدم استفاده ازبرخی از واجها مانند /q/ (معادل«ق»در فارسی استاندار)و به کار بردن یکی از واج گونههای /d/ (نوعی /d/ سایشی)اشاره کرد.
تقسیمبندی دیگر واجهای گویش کوردهی:زبانشناسان براساس شیوه و جایگاهتولید تقسیمبندیهای دیگری نیز برای واجها درنظر گرفتهاند که چون در توجیه فرایندهای واجیمفیدند در این قسمت مورد بررسی قرار گرفته است.
هجای بلند (CCVC) متشکل از یک همخوان آغازین،یک واکه و دو همخوانی پایانی: /k?som/ (موش)، /xrej/ (سریع)، /srop/ (پرسش) گفتنی است این گویش نیز مانند هر گویش دیگر واجآرایی(ترتیب ظاهر شدن واجها در ساختهجا)خاص خود را دارا است،یعنی بسامد وقوع بعضی از همخوانها و واکهها باهم صفر است.
ب. واکدار میشوند(لس،1998)بخشی از این فرایند در گویش کوردهی قابل مشاهده است: [?ditfo?] - [ditfo?] - [itfo?] (افتاد) انسدادی-سایشی-صفر در این واژه براساس نظریهی فوق [d] انسدادی به [?d] که سایشی است تبدیل شده است؛یعنیقسمت پیشین زبان به پشت دندانها بالا نزدیک میشود اما هیچگونه تماسی در محدودهی تولید آواکه باعث انسداد شود به وجود نمیآید و سپس به صفر تبدیل شده است.
تبدیل همخوانهای انسدادی به سایشی:چنانکه مثالهای ذکرشده نشان میدهدهمخوانهای انسدادی مانند /b/،/q/ و /d/ گاه به همتای سایشی خود یعنی /v/ ، /y/ یا /x/ و /z/ تبدیل میشود که با توجه به نظریات ضعف و قوت آوایی و اصل کمکوشی دلیل این نوع تبدیل رامیتوان در صرف انرژی کمتر و حفظ تمایز بین کلمات دانست(ر."