خلاصة:
هجرت پیامبر (ص) از مکه به مدینه که به گسترش و پیروزی نهایی دعوت اسلامی انجامید، باعث تیرگی بیشتر ورابط مسلمانان با مخالفان اسلام گردید و ده ها نبرد کوچک و بزرگ را میان آنان رقم زد. اولین جنگ بزرگ که سلسله جنگ های بعدی را در پی داشت، غزوه بدر بود که با قصد تهاجم مسلمانان به کاروان تجاری قریش آغاز شد، از این منتقدان پیامبر (ص) او را به آغاز نبرد و به کار بردن سیاست تهاجمی در برابر دشمنانش متهم می نمایند. این مقاله با بررسی دقیق زمینه های وقوع غزوه بدر، به ارزیابی صحت و سقم این اتهام می پردازد.
ملخص الجهاز:
سیرة نبوی ، غزوة بدر، جنگ طلبی ، خشونت مقدمه ستیزه جویی مشرکان با نشر دعوت اسلامی که از همان روزهای نخسـت رسـالت پیـامبر اکرم (ص ) آغاز شد، به تدریج و متناسب با گسترش این دعـوت ، چهـره خشـن تـری بـه خـود گرفت و به ویژه پس از هجرت پیامبر(ص ) بـه مدینـه ، وارد مرحلـه جدیـدی شـد کـه همانـا لشکرکشی و به راه انداختن جنگ های کوچک و بزرگ علیه مسلمانان بود.
چنان که در پاسـخ بـه یکـی از انصـار بیعـت کننده در عقبة دوم که خطاب به پیامبر(ص ) گفته بود: «به خدایی که تـو را مبعـوث کـرده ، اگر بخواهی ، فردا میان اهل منی شمشیر می گذاریم »، فرمود: «به این کار فرمان نداریم ، بـه جایگاه های خود بازگردید»٢ ؛ اما اکنون و در شرایط پـس از هجـرت بـه مدینـه ، اولا قـدرت نسبی مقابله با فتنه گری های قریش وجود داشت و دیگر سکوت در برابر بیدادگری آنان جایز نبود و ثانیا ادامه رفتارهای خصمانه قریش با مسلمانان ، راهی جز مقابلـه بـا آنـان و از میـان بردن موانع نشر دعوت باقی نمی گذاشت .
این دسته های مسلح که معمولا کم شـمار بودند، به نقل واقدی از ماه هفتم پس از هجرت (رمضان سال اول هجری )٢ و بـه روایـت ابـن هشام از ماه دوازدهم (صفر سال دوم هجری )٣ اعزام شدند و هـدف آنهـا مراقبـت از راه هـای منتهی به مدینه ، کسب اخبار دشمن ، تعقیب کاروان های تجاری قریش ، مقابله بـا متعرضـان به اطراف شهر و در کل ، قدرت نمـایی نظـامی و حفـظ آمـادگی دفـاعی مسـلمانان در برابـر تهاجمات احتمالی مشرکان بود.