ملخص الجهاز:
"مشهورات مطلقه آن است که عامه مردم در همه اعصار به آن اعتراف دارند،مانند زشت بودن دروغ و دزدی،مشهورات محدوده آنست که فقط در میان قوم یا ملت یا شهر و گروهی مقبول باشد،مانند رسوم و آداب و عادات و سنن،مشهورات مقبوله یا محموده آنست که انسان در اثر عادت و طبیعت یا مصلحت یا استقرای ناقص آن را پذیرفته باشد،اما اگر از عادت و تربیت قومی و طبیعت و مصلحت و استقرای ناقص چشم بپوشد و بخواهد مجرد از همه آنها به آن حکم کند در صحت آن برای او تردید حاصل شود.
مانند حکم به بدیهی بودن مکان و زمان و وضع برای همه موجودات که انسان در آغاز آن را بدیهی و غیرقابل انکار میداند،اما پس از برهان و استدلال عقلی درمییابد که چنین نیست و موجودات غیر مادی دارای زمان و مکان و وضع نیستند.
عبارات این ترجمه مغلق و مبهم است و معلوم نیست که مأخذ ابن سینا در کتاب برهان شفا همین ترجمه بوده باشد زیرا ترجمهء عربی دیگری از برهان ارسطو وجود داشته که اکنون اجزایی از آن در دست است(مقدمهء ابو العلاء عفیفی بر منطق شفا،قسمت«برهان»6591، ص 4).
اما در اینکه شرح اسکندر افرودیسی به عربی ترجمه شده است نباید تردید کرد،زیرا اگرچه صاحب الفهرست در ذیل«الکلام علی ابود یقطیقا1و هو انالوطیقا الثانی»گفته است که شرح اسکندر در دست نیست(ص 903 از چاپ ظهران)،اما در شرححال اسکندر افرودیسی تصریح میکند که ترجمهء عربی شرح اسکندر بر سماع طبیعی و بر کتاب برهان شفا در ترکهء ابراهیم بن عبد الله نصرانی به قیمت 021 دینار به فروش گذاشته شد و بعد یک نفر خراسانی آن دو را به هزار دینار خرید(همان کتاب،ص 313)."