خلاصة:
بررسی تاریخ اجتماعی پیروان یک مذهب، توجه همهجانبه به زندگی و نکتههای ریز دخیل در فرایند شکلگیری تاریخ آنان، از جمله نمادهای اجتماعی را طلب میکند. نمادها از مؤلفههای تأثیرگذار در تاریخ اجتماعی است که از عوامل گوناگون تأثیر میپذیرد. بحث و مطالعه دربارةتاریخ اجتماعی شیعیان نیز از این قاعدهکلی مستثنا نیست. نوشتار حاضر به برخی نمادهای زبانی در تاریخ اجتماعی شیعیان در دوره حضور معصومان، اشاره میکند. در این نوشتار به مواردی از چگونگی عملکرد و رفتار شیعیانپرداخته شده که اختصاص به آنان داشته و از باورها و عقاید آنان حکایت دارد، به گونهای که با مشاهده این رفتار میتوان باور و عملکردهای شیعی را از غیر شیعی تشخیص داد.
من المؤکد أن دراسة التأریخ الاجتماعی لأتباع مذهب ما تتطلب إلقاء نظرة علی جمیع جوانب الحیاة وسائر القضایا الدقیقة الدخیلة فی مراحل تأسیس تأریخهم؛ والرموز الاجتماعیة تعد من هذه القضایا. فالرموز تعد من العوامل المؤثرة علی التأریخ الاجتماعی الذی هو متأثر بدوره بعوامل عدیدة، ودراسة التأریخ الاجتماعی للشیعة هو جزء من هذه القاعدة. ویتمحور موضوع البحث فی هذه المقالة حول دراسة بعض الرموز اللغویة فی التأریخ الاجتماعی للشیعة إبان عهد المعصومین. ویمکن تشخیص عقائد الشیعة عن غیرهم ومعرفة إنجازاتهم من خلال معرفة طبیعة أفعالهم وسلوکهم المختص بالجانب الاجتماعی من حیاتهم. وهناک أمور وقضایا أصبحت رموزا تمیز الشیعة عن غیرهم، مثل المقررات الدینیة والعقائدیة والمعتقدات المختصة بهم وسائر الأحداث التی شهدها التأریخ والتی تمخضت عن نتائج هامة.
The study of the social history of the followers of any religious school of thought needs close examination of their lives and of every detail of the process of the formation of their history including social symbols. The symbols are among the components which have influence on social history, which is affected by different factors. The study of Shi'a’s social history is not an exception. The present paper mentions some linguistic symbols of Shi'a’s social history at the time of the presence of Imams. There are some examples of Shi'a’s conduct which have a social nature to characteraze the Shi'a so much so that by observing their conduct, one can distinguish Shi'a’s beliefs and conduct from those of the non-Shi'a. There are other exampes which originate from religious obligations and Shiite beliefs and doctrines which have taken form and become Shiite symbols as a result of the occurrence of significance events in the Shi'a history
ملخص الجهاز:
جهر به بسم الله، نماد شیعه با وجود تأکیدهای روایی بر جهر به بسم الله و قرارگرفتن سیره رسول خدا( و بسیاری از بزرگان اسلامی بر آن در نماز، این عمل تنها از سوی شیعیان پذیرفته شد؛ چیزی که اکنون نماد و شعار شیعی شمرده میشود.
با توجه به کنارهگیری ائمه اطهار( از ورود در فضای نظامی و جنگ با حاکمیت موجود عصر خود و منع اصحاب از درگیرشدن با مسائلی از این دست، ماهیت زیدی بودن قیام، قابل قبولتر به نظر میرسد، لکن گرایش زیدی یک قیام، اصل هویت شیعی قیام را از میان نمیبرد، چه آنکه اگر اندک فضایی برای عرض اندام شیعیان اثناعشری وجود میداشت آنان نیز شعایری از این دست را عنوان میکردند، زیرا آرزوی نهادینه شده هر فرد شیعی، حاکمیت فرزند پیامبر( و رفتار بر معیار ارزشها، کتاب الهی و سنت نبوی است.
معروف به ابن طباءطباء)؛ احمدبن یحیی بلاذری، انساب الأشراف، ج 3، ص 140: (خروج حسینبن علی معروف به صاحب فخ)؛ طبری، امیر کبیر، ، ج 9، ص 7؛ محمدبن احمد ذهبی، تاریخ الاسلام، ج 15، ص 29: (قیام محمدبن القاسم علوی در طالقان خراسان)؛ محمدبن جریر طبری، تاریخ الأمم و الملوک، ج 9، ص 268؛ ابیالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص 506: (قیام یحیی بن عمر طالبی)؛ ابیالفرج اصفهانی، مقاتل الطالبیین، ص 155؛ علیبن محمد بن اثیر، الکامل، ج 5، ص 372: (عبد الله بن معاویه)؛ علیبن الحسین مسعودی، مروج الذهب، ج 4، ص 68: (دعوت حسن بن زید علوی و محمد بن زید علوی به «الرضا من آل محمد»).