خلاصة:
در چند سال گذشته، جابهجایی عید فطر نسبت به زمان پیشبینی شده آن در تقویم
رسمی کشور، توجه همگان را به شیوههای تدوین تقویم قمری و معیارهای علمی-مذهبی رؤیت
هلال ماه نو معطوف کرده است.گرچه از قرنها قبل، مسأله به دست آوردن مبنایی علمی
برای بیان رؤیتپذیری و رؤیتناپذیری هلال ماه نو، ذهن بسیاری از دانشمندان متخصص
حوزههای هیئت و نجوم را به خود مشغول ساخته است، در قرن بیستم، چندین پژوهشگر
نظریات علمی گوناگونی در این خصوص ارائه کردهاند که بویژه میتوان مطالعات آندره
دانژون فرانسوی را برای به دست آوردن حد نظری شکلگیری هلال، به عنوان مهمتریناین نظریهها، برشمرد.در این قرن، همچنین باید از معیارهای رؤیتپذیری هلال ماه
نو که توسط دانشمندانی نظیر فادرینگهم، ماوندر، الیاس و یالوپ، و مراکزی همچون
رصدخانه سلطنتی گرینیچ و رصدخانه اخترشناسی افریقای جنوبی مطرح شده است، یاد کرد.در این مقاله، تقویم هجری قمری در ایران، بین سالهای 1400 و 1423 بررسی شده و
رؤیتپذیری هلال ماه نو در بیست و نهمین روز ماههای این سالها با استفاده از دو
معیار معتبر جهانی-یعنی معیار رصدخانه اخترشناسی افریقای جنوبی و معیار برنارد
یالوپ-بازنگری شده است که در عین حال نشان دهنده وجود مغایرتهایی بین آرای
متولیان تدوین تقویم رسمی کشور با معیارهای مذکور نیز هست.از سوی دیگر، در فاصله
سالها 1412 تا 1422 ه ق، هشت ماه رمضان 30 روزه-به دلیل وصول گزارشهایی دال بر
رؤیت هلال شوال در بیست و نهمین روز ماه رمضان-به ماههای 29 روزه تبدیل شده است.
همچنین با تبدیل تعداد روزهای شعبان 1419، از 30 به 29 روز، و متعاقب آن، 29 روزه
اعلام شدن ماه رمضان، تغییراتی در اوضاع ماههای شوال و ذوالقعده 1419 به وجود آمد
که این موضوع نیز در مقاله حاضر، با استفاده از معیارهای علمی یاد شده، بحث و بررسی
شده است.
ملخص الجهاز:
"در این مقاله، تقویم هجری قمری در ایران، بین سالهای 1400 و 1423 بررسی شده و رؤیتپذیری هلال ماه نو در بیست و نهمین روز ماههای این سالها با استفاده از دو معیار معتبر جهانی-یعنی معیار رصدخانه اخترشناسی افریقای جنوبی و معیار برنارد یالوپ-بازنگری شده است که در عین حال نشان دهنده وجود مغایرتهایی بین آرای متولیان تدوین تقویم رسمی کشور با معیارهای مذکور نیز هست.
بررسی تقویم قمری در ایران برمبنای معیار رصدخانه افریقای جنوبینمودارهای پیوستهای شماره(3)تا(26)، اوضاع ارتفاع و اختلاف سمت هلال را(در دستگاه مختصات مکان مرکزی)برای عرض جغرافیایی 32 درجه و 38 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 51 درجه و 41 دقیقه شرقی شهرستان اصفهان و برای هنگام غروب خورشید بیست و نهمین روز ماههای قمری سالهای 1400 لغایت 1423 و مقایسه آنها را با معیار رصدخانه افریقای جنوبی نشان میدهد.
به عنوان مثال، در غروب روزهای بیست و نهم جمادی الاول 1405، ذو العقده 1407، ذو الحجه 1409 و صفر 1411، هلالهای ماه برای رؤیتپذیری به ترتیب نسبت به غروب بیست و نهمین روز ماههای ربیع الثانی 1402، رمضان 1421، جمادی الاول 1409 و ذو الحجه 1411، موقعیت بهتری داشتند، ولی متولیان تقویم، ماههای جمادی الاول 1405، ذو العقده 1407، ذو الحجه 1409 و صفر 1411 را 30 روزه و ماههای ربیع الثانی 1402، رمضان 1421، جمادی الاول 1409 و ذو الحجه 1411 را 29 روزه اعلام کردند!بررسی تقویم قمری در ایران با استفاده از معیار یالوپمحاسبه مقدار عامل«q»در روزهای بیست و نهم ماههای قمری سالهای 1400 لغایت 1423 برای عرض جغرافیایی 32 درجه و 38 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 51 درجه و 41 دقیقه شرقی، نماینده آن است که برمبنای نظریه یالوپ:1."