خلاصة:
ایدئولوژی، دربر گیرنده سه عنصر «هویت»، «موعودیت» و «جهانیت» است که بر اساس تعریف این عناصر، راهبرد عملی هر مکتب شکل میگیرد. مقاله حاضر کوشیده است در تبیین اختلافات و تعارضات میان ایالات متحده امریکا و جمهوری اسلامی ایران، به سطح عمیقتری از تحلیلها بپردازد و تقابل این دو کشور را که رهبری دو جریان آیندهگرایی را بر عهده گرفتهاند، در تفاوت ایدهها جستوجو کند.در بخش نخست، پس از توضیح چارچوب نظری بحث، از هویت، موعودیت و جهانیشدن ایرانی بر اساس فرهنگ و سنت ایرانی ـ اسلامی بحث شده و بر نقش مؤثر امامت و مهدویت در آیندهگرایی ایرانی تأکید گشته است.در قسمت بعد، نویسنده به هویت، موعودیت و جهانیشدن امریکایی پرداخته و ریشههای دینی و فلسفی لیبرالیسم به عنوان درونمایه آیندهگرایی امریکایی را بررسی کرده است. به جریان یوتوپیانیسم و آثار آن نیز در این نوع آیندهگرایی اشاره شده است.در بخش پایانی، چشمانداز تقابل این دو نوع آیندهگرایی که هریک، موعودیت بدیلی نسبت به دیگری در پیش گرفتهاند، بررسی شده و مؤلفههای دو مدل، دستهبندی و تبیین گردیده است. همچنین فرضیه پژوهش مبنی بر تفاوت ایدههای این تقابل و اثر آن بر تقابل مادههای آن توضیح داده شده است.
ملخص الجهاز:
"تحصیل وضعیت مطلوب چگونه و با چه ابزاری صورت میگیرد؟ 624 با در نظر گرفتن اینکه پاسخ به این سه پرسش اساسی، بر شناخت و تحلیل شرایط موجود و ترسیم وضع مطلوب متوقف است، میتوان گفت عقلانیت در بستر ایدئولوژی شکل میگیرد و هریک از مؤلفههای آن ـ هویت، موعودیت و جهانیت ـ بر اساس ایدئولوژی تعریف میشود.
645 جهانیشدن ایرانی بر اساس اصل دوم قانون اساسی ایران، جمهوری اسلامی، نظامی است بر پایه ایمان به خدای یکتا و اختصاص حاکمیت و تشریع به او و لزوم تسلیم در برابر امر او، وحی الهی و نقش بنیادین آن در بیان قوانین، معاد و نقش سازنده آن در سیر تکاملی انسانی به سوی خدا، عدل خدا در خلقت و تشریع، امامت و رهبری مستمر و نقش اساسی آن در تداوم انقلاب اسلامی، کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا که از راه اجتهاد مستمر فقهای جامعالشرایط بر اساس کتاب و سنت معصومان( و استفاده از علوم و فنون و تجارب پیشرفته بشری و تلاش در پیشبرد آنها و نیز نفی هرگونه ستمگری و ستمکشی و سلطهگری و سلطهپذیری، قسط و عدل و استقلال سیاسی و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی و همبستگی ملی را تأمین میکند.
666 در مقام جمعبندی هویت امریکایی میتوان با این نظر موافق بود که فهم ایدئولوژی سیاسی امریکا به شناخت کتاب مقدس و پیوریتانیسم، مشروطهخواهی به معنای عام، انقلاب و جدال و اختلاف نظر درباره قانون اساسی و متن آن و آرای جانلاک دیگر فیلسوف مطرح لیبرال بستگی دارد."